Ինչպես ճիշտ արձագանքել երեխայի ագրեսիային ու հարթել կոնֆլիկտային իրավիճակը

Երեխաների ագրեսիան երբեք առանց պատճառի չի լինում, սակայն հաճախ ծնողները հաշվի չեն առնում այս փաստը: Երբ փոքրիկները սկսում են կոպտել ու ագրեսիա ցուցաբերել, ծնողները հաճախ չեն հասկանում, թե ինչպես կարելի է հարթել իրավիճակը, ուստի շատ դեպքերում նրանք պարզապես ընդառաջում են փոքրիկին, պատժում են նրան կամ փորձում են «բանակցել»: Սակայն այս քայլերը ոչ միշտ են օգնում, մինչդեռ կա շատ ավելի ճիշտ ու արդյունավետ մեթոդ: Հարկ է հիշել, որ նման դեպքերում սխալ արձագանքն էլ ավելի է սրում իրավիճակը, ուստի մեծահասակները պետք է իմանան, թե ինչպես կարելի է հանգստացնել երեխային և ճիշտ արձագանքել նրա պահվածքին:

Երբ երեխան որևէ բան է պահանջում, սակայն չի ստանում, նա կարող է դառնալ ագրեսիվ և անգամ կոպտել, վիրավորել ու ստորացնել ծնողին: Նման դեպքերում սովորաբար ծնողներն ընտրում են երեք տարածված «մարտավարություններից» մեկը, հույս ունենալով այդ կերպ դաստիարակել անկարգ երեխային: Նրանք կա՛մ ընդառաջում են և տալիս են երեխայի ուզածը, կա՛մ պատժում են նրան վատ պահվածքի համար, կամ փորձում են բանակցել և ընդհանուր հայտարարի գալ, սակայն խնդիրն այն է, որ այս երեքից ոչ մեկն էլ արդյունավետ չի լինում:

Երբ երեխան կոպտում ու վիրավորում է ծնողին ուզածը ստանալու համար, ոչ մի դեպքում չի կարելի ընդառաջել, քանի որ դա կնշանակի պարգևատրել նրան վատ պահվածքի համար: Այս դեպքում երեխան կսկսի մտածել, որ ագրեսիայի միջոցով միշտ կարելի է հասնել ցանկալի արդյունքին:

Երբ երեխայի վիրավորանքին ի պատասխան ծնողը բղավում է, կոպտում ու պատժում, նա ցույց է տալիս, որ իրենց ընտանիքում նման պահվածքն ընդունված է: Հարկ է հիշել, որ այն երեխաները, որոնք վատ պահվածքի համար հաճախ են պատժվում, սովորաբար դառնում են նեղացկոտ ու ամբարտավան, իսկ հետագայում ի հայտ են գալիս նաև պահվածքի հետ կապված շատ ավելի լուրջ խնդիրներ:

Երբ նշված մարտավարություններն անարդյունավետ են լինում, ծնողներին հաճախ թվում է, որ համաձայնության գալը լավագույն տարբերակը կլինի: Նրանք փորձում են վերլուծել իրավիճակն ու հասկանալ նաև երեխայի զգացմունքները՝ կարծելով, որ կարելի է մի փոքր զիջել և նույնը պահանջել երեխայից: Սակայն քչերն են գիտակցում, որ այս մարտավարությունը նույնպես սխալ է: 

Բանն այն է, որ նման ագրեսիվ ու անհարգալից պահվածքի դեպքում «բանակցելու» մասին անգամ խոսք չի կարող լինել, քանի որ այդ կերպ ծնողը թույլ է տալիս, որ հետագայում երեխան նոր կոնֆլիկտեր հրահրի: Այս մարտավարությունը նման է ընդառաջելու մարտավարությանը, քանի որ սովորեցնում է երեխային, որ ագրեսիվ պահվածքը կարող է արդյունավետ լինել:

Բացի այդ, բանակցությունները կարող են դառնալ ևս մի խնդրի առաջացման պատճառ. երեխայի մոտ կարող է ձևավորվել կարծիք, որ բանակցությունների առարկա կարող է դառնալ ցանկացած բան՝ այդ թվում նաև լավ պահվածքը: Արդյունքում՝ նա իր ցանկացած լավ քայլի համար կցանկանա պարգև ստանալ:

Երեք քայլ՝ կոնֆլիկտային իրավիճակը հարթելու համար

Այսպիսով՝ վերը նշվածն ապացուցում է, որ ամենատարածված մարտավարությունները սովորաբար անարդյունավետ են լինում և էլ ավելի են սրում իրավիճակը, ուստի հարկավոր է գտնել մեկ այլ միջոց՝ երեխային հանգստացնելու և ագրեսիվ պահվածքի պատճառներից ազատվելու համար:

Նման դեպքերում մասնագետները խորհուրդ են տալիս.

·        փորձել հարթել իրավիճակը,

·        ընդունել երեխայի զգացմունքները,

·        գովել նրան զուսպ պահվածքի համար:

Հարթել իրավիճակը

Հաճախ կոնֆլիկտային իրավիճակներում ծնողները սկսում են բղավել կամ պատժում են երեխային, ինչն էլ ավելի է սրում իրավիճակը: Հարկ է հիշել, որ նման դեպքերում հարկավոր է ոչ միայն չընդառաջել, այլև վերահսկել սեփական պահվածքը և խուսափել ավելորդ հույզերից:

Եթե իրավիճակն էլ ավելի է սրվում, ապա հարկավոր է «ընդմիջում» անել, հանգստանալ և թույլ տալ, որ երեխան նույնպես հանգստանա: Հնարավորության դեպքում կարելի է դուրս գալ սենյակից, մաքուր օդ շնչել և փորձել հավաքել մտքերը:

Ընդունել երեխայի զգացմունքները

Հարկավոր է ցույց տալ երեխային, որ նրա զգացմունքները չեն անտեսվում: Ծնողը պետք է բացատրի, որ հասկանում է երեխային և ընդունում է, որ նա հիասթափված է ու զայրացած: Կարելի է երեխայից մի փոքր ժամանակ խնդրել իրավիճակի մասին մտածելու և այն վերլուծելու համար կամ առաջարկել միասին ընթրել ու ժամանակ անցկացնել: Սովորաբար նման պահվածքին երեխաները դրական են արձագանքում և վայրկենաբար հանգստանում են:  

Այս դեպքում դադարը կարելի է արդյունավետ կերպով օգտագործել և վերլուծել իրավիճակը: Հարկավոր է հասկանալ, թե ինչը կարող էր դառնալ նման պահվածքի պատճառ, քանի որ ագրեսիան միշտ իր պատճառներն է ունենում: Կարելի է խոսել փոքրիկի հետ և խնդրել բացատրել իրավիճակն ու պատմել, թե ինչն է այդքան զայրացրել նրան: Եթե նա զգա, որ ծնողը հասկանում է իրեն, ապա կդադարի զայրանալ ու ագրեսիա ցուցաբերել:

Հարկ է հիշել, որ երեխային անհրաժեշտ է տալ ոչ թե այն, ինչը նա է ուզում, այլ այն, ինչի կարիքն ունի: Ընդառաջելով կամ պատժելով ծնողը թույլ չի տալիս, որ երեխան սովորի հաղթահարել հիասթափությունները: Հարկավոր է հասկացնել նրան, որ վեճերն ու ագրեսիան ցանկալին ստանալու միջոց չեն: Նա պետք է գիտակցի, որ բավականաչափ հասուն է այդ իրավիճակը հաղթահարելու համար:  

Գովել զուսպ պահվածքի համար

Ծնողը միշտ պետք է մինչ վերջ հետևի իր ընդունած որոշմանը, չվերանայի այն և չընդառաջի: Սակայն պետք չէ մոռանալ նաև գովել երեխային, եթե նա իրեն ճիշտ է դրսևորում:

Հարկ է հիշել, որ երեխայի հաջողությունները մատնանշելն օգնում է նրան վստահել սեփական ուժերին և հասկանալ, որ ճիշտ պահվածքն ու հանգիստ շփումն ավելի արդյունավետ են լինում, քան ագրեսիան:

Նյութի աղբյուրը՝ 7ya.ru