Ինչ է հիպոգլիկեմիան և որոնք են դրա առաջացման պատճառներն ու ախտանշանները

Հիպոգլիկեմիան կամ թերշաքարարյունությունը դրսևորվում է ադրեներգիկ խանգարումներով (դյուրագրգիռություն, տախիկարդիա, քրտնարտադրություն և այլն) ու տարատեսակ նյարդաբանական ախտանշաններով (ջղաձգումներ, գլխապտույտ, կոմա և այլն) և սովորաբար պայմանավորված է լինում արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի նվազմամբ (3.3 մմոլ/լ-ից ցածր):

Նյարդաբանական ախտանշանները վկայում են հիպոգլիկեմիայի ծանրության աստիճանի մասին: 1-ին տիպի շաքարային դիաբետի դեպքում հիվանդները կոնտրինսուլյար հորմոնների առաջացման խանգարման ու վեգետատիվ նյարդային համակարգի դիսֆունկցիայի պատճառով կարող են անգամ չնկատել հիպոգլիկեմիայի զարգացումը, ուստի նյարդաբանական ախտանշանները կարող են ի հայտ գալ առանց դրանց նախորդող ադրեներգիկ ախտանշանների:

Եթե հիվանդը բետա-ադրենաբլոկատորներ է ընդունում, ապա ադրեներգիկ նախանշաններ կարող են ընդհանրապես ի հայտ չգալ: Կայուն հիպոգլիկեմիայից տառապող մարդկանց մոտ ադրեներգիկ սիմպտոմատիկան կարող է ի հայտ գալ, երբ արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակը լինի 6.7-8.3 մմոլ/լ:

Հարկ է հիշել, որ հիպոգլիկեմիայի դեպքում արյան մեջ շաքարի մակարդակը չափող շարժական սարքերի տված պատասխանը կարող է հստակ չլինել: Ընդ որում, նույնը տեղի է ունենում նաև շաքարի չափազանց բարձր մակարդակի դեպքում (20-25 մմոլ/լ-ից ավել):

Արյան մեջ շաքարի ցածր մակարդակի դեպքում հարկավոր է հիվանդին անմիջապես համապատասխան բուժօգնություն ցուցաբերել: Եթե խնդիրը շատ բարդ չէ, ապա մարդը կարող է ինքնուրույն ազատվել դրանից՝ շաքար, գլյուկոզայի 40%-անոց լուծույթ կամ ածխաջրերով հարուստ մթերք ընդունելով (թխվածքաբլիթներ, կոնֆետներ, քաղցր մրգային հյութեր և այլն): Սակայն լինում են դեպքեր, երբ հիվանդն ի վիճակի չի լինում ինքնուրույն լուծել խնդիրը:

Եթե հիվանդի կորցրել է գիտակցությունը, ապա հարկավոր է 40-60 մլ գլյուկոզայի 40%-անոց լուծույթ (ներերակային) կամ 1 մգ գլյուկագոն (ներերակային, միջմկանային կամ ենթամաշկային) ներարկել: Այս պրոցեդուրայից 30-40 րոպե անց հարկավոր է կրկին չափել հիվանդի արյան մեջ շաքարի մակարդակը:

Գլյուկագոնը չի կարելի օգտագործել, եթե հիպոգլիկեմիան կապված է հիվանդի քաղցած մնալու հետ, ինչպես նաև այն դեպքերում, երբ հիվանդությունը պայմանավորված է ալկոհոլի չարաշահմամբ կամ լյարդի հիվանդություններով, քանի որ նման հիվանդների մոտ գլիկոգենի պաշարները խիստ սահմանափակ են:

Հիպոգլիկեմիայի դեպքում շատ կարևոր է նաև հիվանդության առաջացման պատճառը պարզելը, քանի որ այն կարող է պայմանավորված լինել ինչպես ինսուլինից գերդոզավորմամբ, այնպես էլ արյան մեջ շաքարի մակարդակը նվազեցնող դեղամիջոցների կամ ալկոհոլի ընդունմամբ, լյարդի հիվանդություններով, երիկամային անբավարարությամբ և այլն:

Առավել հաճախ հիպոգլիկեմիայի առաջացման պատճառ է դառնում ինսուլինից կամ հիպոգլիկեմիկ դեղամիջոցներից գերդոզավորումը: Որոշ մարդկանց մոտ քաղցած մնալու հետևանքով (սավորաբար կանանց դեպքում) արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի նվազումը (1.9-2.2 մմոլ/լ-ի) կարող է չուղեկցվել հիպոգլիկեմիայի ախտանշաններով:

Հարկ է հիշել, որ այս հիվանդությունը կարող է խիստ վտանգավոր լինել, ուստի դրա ախտանշանների առաջացման դեպքում անհրաժեշտ է անմիջապես դիմել համապատասխան մասնագետին՝ գաստրոէնտերոլոգին ու ներզատաբանին (էնդոկրինոլոգ), որն էլ կանցկացնի անհրաժեշտ բուժզննումն ու կնշանակի համապատասխան բուժումը:

Նյութի աղբյուրը՝ eurolab.ua