Հնարավոր է արդյոք բուժել փսորիազը. հիվանդության առաջացման պատճառներն ու նպաստող գործոնները

Ներկա դրությամբ առանձնացվում են ավելի քան 3000 տեսակի մաշկային հիվանդություն: Փսորիազը հանդիսանում է առավել հաճախ հանդիպող  մաշկային հիվանդություններից մեկը:

Տարբեր հաշվարկների  համաձայն երկրագնդի բնակչության  2-5% -ը տառապում  է այս հիվանդությամբ: Կյանքի ընթացքում փսորիազով հիվանդանալու հավանականությունը կազմում է 2,2%: Չնայած նրան, որ վերջին շրջանում  փսորիազի թերապիայի  համար առաջարկվող տարբեր տեսակի դեղամիջոցներն ու մեթոդները, ինչպես նաև իրականացվող բուժումը բազմազան են, նրանք  գրեթե երբեք չեն տալիս  լիարժեք արդյունք   կամ  հիվանդության երկարատև դադար( 5 տարուց ավել): Այդ կերպ ստացվում է փսորիազի խնդիրը  առայժմ մնում է անհաղթահարելի:

Այսօր բժիշկները այդ մաշկախտը  դիտարկում են որպես համակարգային   հիվանդություն, հաշվի առնելով նրա կապը ներքին օրգանների, նյութափոխանակության, ու նյարդային համակարգի վիճակի պաթալոգիայի հետ:

20-րդ դարում այդ խնդրի ուսումնասիրությունը մեծ արձագանք ստացավ: Միայն վերջին տասնամյակում  հրատարակվել են այս թեմայի վերաբերյալ  10000-ից  ավել աշխատություններ:
Սակայն մինչ օրս  վարկածներից կամ տեսություններից և ոչ մեկը չի բացահայտել լիովին հիվանդության էությունը, իսկ կանխարգելման ու թերապիայի խնդիրները դերմատոլոգ-մաշկաբանների համար շարունակում են 100 տարի առաջվա նման մնալ անլուծելի խնդիր:

Այս հիվանդության բուժման մեթոդների  ցանկացած դասակարգում բավականին  պայմանական է, սակայն  անվերապահորեն ճիշտ է համարվում  նրանց  ուղղվածությունը, բուժումը իրականացնել ոչ թե գործոնի հիպոթետիկ պատճառի դեմ, այլ ընդդեմ պաթոլոգիայի զարգացման՝  ճանաչված ընդհանուր ու տեղային մեխանիզմների դեմ:

Ժամանակ առ ժամանակ բարձրաձայնվում էին, որ հայտնաբերվել են մեթոդներ, որոնք օգնում են հաղթահարել այդ խնդիրը, սակայն ժամանակը ցույց էր տալիս, որ այդ մեթոդները արդյունավետ չեն, իսկ հիվանդությունը, նշված մեթոդով բուժվող հիվանդների մոտ,  որոշ ժամանակ հետո շարունակում էր կրկին գլուխ բարձրացնել:

Որոշ հիվանդներ հուսահատությունից ելնելով հաճախակի օգտագործում են միանգամից մի քանի դեղամիջոցներ ու բուժաման մեթոդներ, որ հակացուցված է, քանի որ դա կարող է հանգեցնել առողջական վիճակի վատացման: Այդ պատճառով մասնագետները խորհուրդ են  տալիս օգտագործել միայն փորձարկված արդունավետ մեթոդները, որոնք հիմնված կլինեն մեծ քանակությամբ փորձարկումների վրա:

Ներկայումս գոյություն ունեն մի շարք թանկարժեք հակափսորիատիկ դեղամիջոցներ, որոնք հարուստ են մի շարք կողմնակի ազդեցություններով ու ընդամենը ժամանակավոր արդյունք են ապահովում և հիվանդի մոտ շատ արագ զարգանում է դեղամիջոցների նկատմամբ  իմունիտետ:

Փսորիազը վարակիչ չէ

Փսորիազի մեկ այլ անվանումն է  թեփատու որքին: Նորմալ  առողջ վիճակում մաշկի վրայից էպիթելի շերտն աննկատ է պոկվում, իսկ փսորիազի դեպքում ախտահարված բջիջները սկսում են բազմանալ նորմայից 10 անգամ ավելի արագ: Նման ձգտումը հանգեցնում է նրան,  որ հին շերտը չի հասցնում քայքայվել  ու կուտակվում է ՝ վերածվելով արծաթասպիտակավուն  գույնի հանգույցների(վահանիկների): Փորձելով ազատվել հանգույցներից, օրգանիզմը  սկսում է  աշխատեցնել պաշտպանական մեխանիզմը՝ մաշկի վնասված հատվածները սկսում են ակտիվ կերպով թեփոտվել, երբեմն առաջանում է նաև քոր:

Վահանիկները  հիմնականում առաջանում են  արմունկների ու ծնկների վրա: Հաճախակի այն առաջանում է նաև դեմքի ու գլխի մաշկի վրա: Ախտահարված հատվածներից սկսում են թափվել բավականին մեծ թեփի կտրոներ: Հիվանդությունը առավել ակտիվ արտահայտվում է մաշկի վրա: Առավել ծանր դեպքերում ախտահարվում են նաև եղունգները, եղունգների վրա հայտնվում են երկայնական կամ լայնակի ակոսներ, եղնգային  թաղանթի վրա հայտնվում են  դեղնաշագանակագույն  գունակներ: 5-8% դեպքերում ախտահարվում են հոդերը: Եթե հիվանդությունը ախտահարում է  ծնկի հոդերը կամ ոտնաթաթերի մանր հոդերը, այդ դեպքում քայլելը դառմում է ցավոտ:

Արտաքուստ ռևմադոիտ արթրիտ հիշեցնող  փսորիատիկ արթրիտը, հանդիսանում է այդ հիվանդության ծանր ձևը և միշտ չէ  որ արտահայտվում է մաշկաբորբով:

Առավել ծանր տեսակներն են աջ-ներբանային  փսորիզը: Դա հիմնականում պայմանավորված է նրանով, որ այդ հատվածները գրեթե միշտ շփվում են կոշիկի, իրերի, ջրի հետ և նրանց բուժումը երկաարաձգվում է: Հազվադեպ հանդիպում է տենդով, թուլությամբ ու   սարսուռով ուղեկցվող փսորիազ:

Տարբեր երկրների գիտնկանների կողմից իրականացվել են մի շարք հետազոտություններ, սակայն և ոչ մի տեսություն մինչ օրս  չի որակավորվում, որպես  թեփատու որքիննի  ունիվերսալ բացատրությունը:

Ներկայումս հայտնի է, որ  ժառանգական գործոնը մեծ կապ ունի: Եթե ծնողներից մեկը տառապում  է փսորիազով, ապա  երեխայի մոտ հիվանդության արտահայտման հավանակությունը կազմում է 4%, իսկ եթե այն առկա է 2 ծնողների մոտ` ապա  41%: Իհարկե փսորիազի նկատմաբ հակվածությունը միշտ չէ որ  վերածվում է հիվանդության:  Խթանող մեխանիզմը հանդիսանում են  ստրեպտոկոկ  ինֆեկցաները(անգինա), սթրեսն ու մի շարք այլ գործոնները:

Նյարդային ցնցումները հանդիսանում այն հիմնական պատճառներից մեկը, որ վերջին շրջանում փսորիազով հիվանդների քանակությունը աճում է: Խթանող հանգամանք կարող է լինել շաքարային դիաբետը, ճարպակալումը, իմունիտետի նվազումն ու լյարդի աշխատանքի խանգարումը: Հիվանդության սրման պատճառ կարող է դառնալ ցանկացած մանրունք: Հիվանդությունը առաջանում է հիմնականում այն մարդկանց մոտ, ովքեր հակված են  նրան:

Վահանիկները հիմնականում առաջանում են մարմնի այն հատվածներում, որտեղ որևէ իրով  ճնշում է գործադրվում, օրինակ, գլխի վրա՝  գլխարկ կրելու արդյունքում,  մարմնի վրա՝ հագուստի հետևանքով և այլն: Այն հիմնականում սրվում է մարդկանց մոտ հետևյալ տարիքներում՝ 13-25 և 50-60: Այն շրջապատի համար վտանգավոր չէ, քանի որ վարակիչ  չէ:

Բուժումը բուն հիվանդությունից շատ չպետք է  ծանրացնի մարդու վիճակը
Փսորիազի բուժումը կոմպլեքս բուժում է և ընգրկում է և ներքին և արտաքին ընդունման համար դեղամիջոցներ, ինչպես նաև ֆիզոթերապևտիկ մեթոդներ: Իհարկե ոչ բոլոր դեպքերում է հնարավոր հասնել դրական արդյունքների:

Ներկայումս բուժման արդյունավետ մեթոդ է համարվում  ջերմաթերապիան: Այս մեթոդը հայտնաբերվել է 70-ական թվականներին ու շարունակում է միչ օրս էլ մնալ փսորիազի տարածված տեսակների բուժման համար կիրառվող առավել հարմար մեթոդ: Այն իհարկե նախատեսված չէ բոլորի համար: Այն չի կարելի կիրառել շաքարային դիաբետի, չարորակ ու բարորակ ուռուցքների, ստամոքսի խոցերի ու լյարդի հիվանդության դեպքում:

Մեկ այլ տարբերակ է հանդիսանում լուսաբուժությունը՝ միջին երկարությամբ  ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների օգտագործումը: Այս մեթոդի բուժիչ հատկությունները մի փոքր ցածր են, սակայն  ավելի ծավալուն է նրա օգտագործման շրջանակը. երեխաների մոտ՝ զարգացող փսորիազի դեպքում, տեղային փսորիազի դեպքում:

Մաշկաբանները չեն արգելում հիվանդներին նաև օգտվել ժողովրդական միջոցներից: Օրինակ  ծաղկային մեղրի, կեչու խեժից (дег¬т)պատրաստված  քսուքների միջոցով   բուժման մեթոդներից: Առավել ևս հայտնի են դեպքեր, երբ այդ մեթոդներն ավելի արդյունավետ ու օգտակար են եղել: Վերջին շրջանում Եվրոպայում մեծ տարածում է գտել «մագնիսպոր»-ը: Մասնագետների ու հիվանդների կարծիքով, այդ քսուքային դեղամիջոցը կայուն կերպով հեռացնում է վահանակները: Հարցման արդյունքների համաձայն, հիվանդների մոտավորապես ¼ -ի մոտ 7 տարուց ավել պահպանվում է ախտանշանների  նվազումը: Հաճախակի, քսուքի օգտագործման հետևանքով, մարմնի, գլխի մազածածկ շրջանում ախտահարումը ևս անհետանում է: Նրա կողմնակի ազդեցությունները քիչ են ու մատչելի է:

Առանց ռեցիդիվների փսորիազ

Ցավոք սրտի, մարդիկ հաճախակի բախվում են փսորիազի այնպիսի դրսևորման հետ, ինչպիսին հանդիսանում է հիվանդության կրկնությունը: Սակայն դա չի նշանակում, որ բուժումը վատ է եղել և նրա ազդեցությունը շատ արագ անհետացել է: Խնդիրը կայանում է  նրանում, որ հաճախակի հիվանդության ռեցիդիվը կարող են խթանել տարբեր խնդիրներ:

Բավականին մեծ դեր է կատարում նյարդահոգեկան վիճակը: 40% դեպքերում փսորիազը կրկնվում է էմոցիոնալ ցնցումներից հետո: Այդ պատճառով հարկավոր է առաջին հերթին ազատվել լարված հոգեկան վիճակից և այն էլ մասնագետի օգնությամբ:

2-րդ կարևոր գործոնը լիարժեք գիշարային հանգիստն է: Հարկավոր է   քնել երեկոյան ժամը 10-ից ոչ ուշ և արթնանալ առավոտյան ժամը 6-ից ոչ շուտ: Դա առողջ մարդու նորմանն է: Փսորիազով հիվանդներին հարկավոր  է  ավելացնել քնի տևողությունն ու այն հասցնել 10-ից 12 ժամի:

Հայտնի է, որ փսորիազը կարող են «արթնացնել» սրտի, աղեստամոքսային տրակտի (գաստրիտ, ստամոքսի խոց, 12-մատնյա աղիքի խոց, կոլիտները), լյարդի (լեղաքարային հիվանդություններ, լեղուղիների դիսկինեզիաներ) վահանագեղձի հիվանդությունները, դիաբետը, գինեկոլոգիական բորբոքային խնդիրները: Նման դեպքերում ցանը լինում է հաստ` թեփոտ վահանիկների տեսքով:
Գոյություն ունեն փսորիազը խթանող ևս 2 վտանգավոր խմբեր ՝ ինտոքսիկացիան(արտաքին միջավայրից եկող, թունաքիմիկատների և մի շարք այլ նյութերի կողմից): Նման դեպքում կանխարգելիչ բուժումը հարկավոր է իրականացնել`  հաշվի առնելով մարդու մոտ առկա նպաստող հիվանդությունները:

Հաջորդ կարևոր գործոնը լիարժեք սնունդն է, համակարգված ըստ սպիտակուցների, ածխաջրերի ու ճարպերի՝ 1 կիլգրամ մաքուր քաշի համար  7:9:1,5 գ հարաբերակցությամբ (մաքուր քաշը, դա մարմնի  ընդհանուր զանգվածն  է, որից հանում են կուտակված ճարպի զանգվածը):

Փսորիազի դեպքում անպայման պետք է հետևել հատուկ դիետայի, որի  ժամանկ սննդակարգից պետք է հանել ոչ միայն ալկոհոլը, այլ նաև կենդանակա ճարպեր պարունակող մթերքները:
Հաճախակի հարկավոր է ընդունել վանաններ(35-40°С)` փշատերևի եփուկը հաջարդականացնելով ծովի աղով վաննայի ընդունման  հետ:

Փսորիազը առավել հաճախ արտահայտվում է  ոչ տաք երկրների բնակիչների մոտ, ուստի հնարավորության դեպքում լավ կլինի տարեկան 2 անգամ  ընդունել  արևայրուք:

Հեղինակ`  Իննա Չիստյակով

Աղբյուր`  zdorovie.com