Ինչ է էնդոմետրիոզը և որոնք են դրա ախտանշաններն ու զարգացման պատճառները

Էնդոմետրիոզը բավական տարածված հիվանդություն է և հանդիպում է վերատադրողական տարիքի կանանց շուրջ 10%-ի մոտ, սակայն, այնուամենայնիվ, քչերին են հայտնի այս հիվանդության զարգացման պատճառներն ու ախտանշանները:

Ինչ է էնդոմետրիոզը

Էնդոմետրիոզն արգանդի լորձաթաղանթի բջիջների գերաճն է օրգանից դուրս, օրինակ՝ ձվարաններում, արգանդափողերում, ուղիղ աղիքում կամ այլ օրգաններում: Հազվադեպ էնդոմետրիումի՝ արգանդի ներքին լորձաթաղանթի բջիջները կարող են գերաճի հետևանքով տարածվել նաև մաշկի հյուսվածներում, թոքերում կամ գլխուղեղում:

Գոյություն ունի էնդոմետրիոզի մի քանի փուլ՝ նվազագույն, թույլ արտահայտված, չափավոր ու ծանր: Դրանցից յուրաքանչյուրը տարբերվում է էնդոմետրիումի տարածվածության մակարդակներով ու չափերով: Օրինակ՝ նվազագույնի դեպքում նկատվում են հատուկենտ օջախներ արգանդի մկանային մակերևույթին, մինչդեռ ծանրի դեպքում օջախները տարածվում են արգանդի բոլոր հյուսվածքներում ու հարակից օրգաններում՝ առաջացնելով կպումներ ու կիստաներ:

Էնդոմետրիոզի ախտանշանները

Էնդոմետրիոզի հիմնական ախտանշանը կոնքի հատվածի ցավն է, որը դաշտանային ցավ է հիշեցնում: Շատերն այն համարում են սպազմատիկ ցավ, որը պարբերաբար մեղմվում ու ուժգնանում է: Սակայն մասնագետները նախազուշացնում են, որ ցավի ուժգնությունը չի համարվում էնդոմետրիոզի փուլի հստակ ցուցանիշ: Բանն այն է, որ անգամ թույլ արտահայտված էնդոմետրիոզը կարող է ուղեկցվել ուժգին ցավերով, մինչդեռ ծանր փուլը կարող է և չդրսևորվել որևէ վառ ախտանշաններով:

Բացի այդ, էնդոմետրիոզը կարող է դրսևորվել նաև մի շարք այլ ախտանշաններով, որոնց շարքին են դասվում.

• ցավոտ դաշտանը,
• սեռական ակտի ժամանակ կամ դրանից հետո առաջացած ցավը,
• կոնքի անբացատրելի ցավը միզարձակության կամ դեֆեկացիայի ժամանակ, իսկ երբեմն էլ արյան մակարդուկների առկայությունն արտաթորանքի մեջ,
• առատ դաշտանային արյունահոսությունը և դաշտանային ցիկլի ընթացքում սկսված արյունահոսությունը,
• գրգռված աղու համախտանիշը,
• վերարտադրողական գործառույթի հետ կապված խնդիրները:

Էնդոմետրիոզի զարգացման պատճառները

Բժիշկներն առայժմ չեն պարզել, թե որն է էնդոմետրիոզի զարգացման հիմնական պառճառը, սակայն կան որոշ ենթադրություններ, որոնցից մեկը ռետրոգրադ դաշտանի տեսությունն է, որը ենթադրում է, որ դաշտանային արյունը հետ է հոսում դեպի արգանդափողեր: Արդյունքում էնդոմետրիումի բջիջները կպչում են փոքր կոնքի օրգանների պատերին ու մակերևույթներին, տարածվում են ու պնդանում:

Էնդոմետրիոզի զարգացման պատճառների շարքին է դասվում նաև որովայնամզային բջիջների տրանսֆորմացիան, որի դեպքում որովայնի ներքին մակերևույթի բջիջները վերափոխվում են էնդոմետրիումանման բջիջների՝ հանգեցնելով էնդոմետրիոզի զարգացման: Բացի այդ, նույն կերպ կարող են վերափոխվել նաև էմբիրոնային բջիջները, ինչը սովորաբար տեղի է ունենում սեռական հասունության ժամանակ և պայմանավորված է լինում հորմոնների ազդեցությամբ:

Այս հիվանդության զարգացման կարող է հանգեցնել նաև կեսարյան հատման, արգանդի հեռացման և նմանատիպ այլ վիրահատությունների հետևանքով էնդոմետրիալ բջիջների՝ հետվիրահատական սպիում հայտնվելը, ինչպես նաև արյունատար անոթների կամ ավշային համակարգի միջոցով մարմնի այլ հատվածներ կամ այլ օրգաններ այդ բջիջների տեղափոխվելը:

Չի կարելի անտեսել նաև իմունային համակարգի թուլացման գործոնը, ինչպես նաև երեխաների բացակայությունը, առատ ու երկարատև դաշտանային արյունահոսությունները, կարճատև դաշտանային ցիկլը, ժառանագական նախատրամադրվածությունն ու առողջական տարբեր խնդիրները:

Նյութի աղբյուրը՝ medikforum.ru