ՍԴ դատավորները չեն օգտվում վաղ թոշակի օրենքից, քանի որ նժարին իրենց մարդկային ու մասնագիտական արժանապատվությունն է. նախկին փոխնախարար

«Անձամբ ճանաչելով Սահմանադրական դատարանի բոլոր այն դատավորներին, որոնց վերաբերում է վաղաժամ կենսաթոշակի գնալու մասին օրենքը, կարծում եմ՝ նրանք չեն գնա այդ քայլին։ Նրանք բոլորը բարձր պրոֆեսիոնալիզմ ունեցող մասնագետներն են, որոնք ունեն հարգանք իրենց մասնագիտության և ՍԴ բարձր կոչման հանդեպ ու չեմ կարծում, թե այս ամենը դնելու են մի կողմ և օգտվեն կաշառք առաջարկող օրենքից»-Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց Արդարադատության նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Արթուր Հովհաննիսյանը՝ համոզմունք հայտնելով, որ այս օրենքը մնալու է թղթի վրա, քանի որ նժարին ՍԴ դատավորների մարդկային ու մասնագիտական արժանապատվությունն է: Հովհաննիսյանի գնահատմամբ՝ այս օրենքի նպատակն է ձևավորել իշխանության հրահանգները լուռ կատարող ՍԴ կազմ, ունենալ դատավորներ, որոնք կառաջնորդվեն քաղաքական իշխանության ցանկություններով, ոչ թե օրենքով:

-Պարո՛ն Հովհաննիսյանը, «Իմ քայլը» խմբակցությունը տարեվերջին ընդունեց ՍԴ դատավորներին վաղ կենսաթոշակի ուղարկելու օրենք, համաձայն որի՝ ՍԴ 9 դատավորներից 7-ը, որոնք մինչև 2020 թվականի հունվարի 31-ը ինքնակամ թոշակի գնան, կստանան կենսաթոշակ՝ պահպանելով աշխատավարձի և սահմանված հավելավճարի չափը: Օրենքով սահմանված ժամկետի ավարտին մնացել են հաշված օրեր, բայց ՍԴ որևէ դատավոր մինչ օրս չի օգտվել այս հնարավորությունից, Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ:

-Անձամբ ճանաչելով Սահմանադրական դատարանի բոլոր այն դատավորներին, որոնց վերաբերում է  վաղաժամ կենսաթոշակի գնալու մասին  օրենքը՝ կարծում եմ՝ նրանք այդ քայլին չեն գնա։ Մի քանի պատճառ կա դրա համար։

Առաջին պատճառն, իմ կարծիքով, իրավական է։ Օրենքը, իմ դիտարկմամբ, հակասում է և՛ Սահմանադրությանը, և՛ Վենետիկի հանձնաժողովի դիրքորոշումներին։ Վենետիկի հանձնաժողովի դիրքորոշումը հստակ է․ հանձնաժողովն ասում է, որ այդ օրենքը պետք է վերաբերի ՍԴ բոլոր դատավորներին, այլ ոչ թե ընտրողաբար։ Բոլորը պետք է հավասարապես ունենան իրենց վաղ կենսաթոշակի գնալու իրավունքը։ Մինչդեռ, ինչպես տեսնում ենք, ընդունված օրենքը Վենետիկի հանձնաժողովի այդ պահանջին չի բավարարում, որովհետև այն բացառապես մինչև Սահմանադրության համապատասխան գլխի ընդունումը նշանակված անդամներին է վերաբերում։

Երկրորդ. Վենետիկի հանձնաժողովն ասում է՝ պետք է այնպիսի օրենք ընդունեք, որ չունենա հարկադրանքի որևիցե տարր, որ անձինք չգնան կենսաթոշակի հարկադրաբար։ Իսկ օրենքը ձևականորեն կարելի է ասել, որ պարտադիր չէ, հարկադիր չէ, սակայն միայն այն փաստը, որ հստակ վերջնաժամկետ է դրվել՝ օրենքի ընդունումից հետո երկու ամիս, արդեն իսկ սահմանափակել է ՍԴ դատավորների ազատ կամարտահայտնությունը։ Դա արդեն իսկ իր մեջ պարտադիր տարր է պարունակում, այսինքն՝ ՍԴ անդամները չեն կարող հստակ իրենց կամքն արտահայտել և սահմանափակված են կամքն արտահայտելու միայն երկու ամսվա ընթացքում։ Եվ, զուգահեռաբար, երբ տեսնում ենք, թե ինչեր են տեղի ունենում ՍԴ որոշ անդամների, մասնավորապես, ՍԴ նախագահի նկատմամբ ինչ մակարդակի քաղաքական հետապնդումներ են իրականացվում, պարզ է դառնում, որ ՍԴ անդամներին իշխանությունը փորձ է անում հասկացնել, թե ինչ կլինի իրենց հետ, եթե մինչև սահմանված վերջնաժամկետի ավարտը «կամավոր» չգնան կենսաթոշակի։

Երրորդ. Վենետիկի հանձնաժողովն ասում էր, որ օրենքն այնպես պետք է գրվի, որ եթե շատ անդամներ օգտվեն այդ օրենքից, չհանգեցնի իրավիճակ, որ Սահամանարդական դատարանը չկարողանա իր բնական գործունեությունն իրականացնել: Սակայն ի՞նչ ենք տեսնում մենք օրենքում․ օրենքով ընդամենը հետևյալն է  կարգավորվում․ որ, եթե չորս և ավելի ՍԴ դատավոր այս  մեխանիզմով հեռանա, ապա թեկնածուների առաջադրումը և, եթե չեմ սխալվում նաև ընտրությունը, պետք է իրականացվի 15-օրյա ժամկետում։ Ի՞նչ է սա նշանակում։ Եթե ՍԴ դատավորներից չորսը գնացին թոշակի, ապա 15 օրում ընտրություններ են կազմակերպվում, թեկնածուներ են առաջադրվում։ Դա էլ պրակտիկան ցույց է տալիս, որ այդքան էլ հեշտ չէ: ԱԺ-ում պրակտիկա ունենք, ըստ որի՝ միշտ չէ, որ հենց առաջին իսկ առաջադրված թեկնածուն ընտրվում է ԱԺ կողմից։ Եվ այս ընթացքում իրավական վակուում է առաջանում և ՍԴ-ն իր բնականոն գործունեությունը չի կարողանալու իրականացնել, ինչը ևս մեկ անգամ վկայում է, որ այս օրենքը հակասեց Վենետիկի հանձնաժողովի դիրքորոշմանը։

-Դուք թվեցիք օրենքի իրավական բացերը, բայց հաճախ խոսվում է նաև բարոյական կողմի մասին: Արդյոք արդա՞ր է շուրջ 30 տոկոս պաշտոնական աղքատություն ունեցող երկրում նման բարձր անաշխատ վարձատրություն տալ ՍԴ դատավորներին:

-Համաձայն եմ, որ հարցի հաջորդ՝ ոչ պակաս կարևոր կողմը բարոյական է։ Այն անձինք, որոնք  ՍԴ դատավոր են ընտրվել սահմանադրական այս փոփոխություններն ուժի մեջ մտնելուց առաջ, բոլորն էլ փայլուն մասնագետներ են և հարգում են  իրենց մասնագիտությունը և պատշաճ կատարում են իրենց պարտականությունները։ Դրա վառ ապացույցը, ոչ թե խոսքերն են, այլ հենց ՍԴ ընդունած որոշումներն են: Առաջ չգնանք, կարող ենք դիտարկել միայն հեղափոխությունից հետո ՍԴ կողմից ընդունված որոշումները, հավաստիացնում եմ որ յուրաքանչյուրը պրոֆեսորական, դոկտորական առանձին աշխատանք կարծես լինեն։ Դա ցույց է տալիս, որ նրանք բարձր պրոֆեսիոնալիզմ ունեցող մասնագետներն են, որոնք ունեն հարգանք իրենց մասնագիտության և ՍԴ բարձր կոչման հանդեպ ու չեմ կարծում, թե այս ամենը դնելու են մի կողմ և օգտվեն կաշառք առաջարկող օրենքից։

Բացի այդ, ի՞նչ երաշխիք կա, որ իշխանափոխությունից հետո նոր իշխանությունը չի գնա այս օրենքի սահմանադրականության հարցը բարձրացնելու ուղղությամբ և արդեն նոր ընտրված դատավորները չեն սկսի քննարկման առարկա դարձնել այս օրենքը, թե դատավորները, որոնք գնացին թոշակի այդ բարձր թոշակի արդյո՞ք հակասահմանադրական օրենքի ուժով չեն գնացել թոշակի։ Սա ռիսկ է, որը բոլորը հասկանում են։ Այս ամենը հասկացող դատավորը ինչպե՞ս կարող է օգտվել հակասահմանադրական օրենքից և գնալ թոշակի։ Հուսով եմ, ավելի շուտ վստահ եմ, որ այս օրենքն ուղղակի այսպես էլ կմնա թղթի վրա գրված, որովհետև համոզած եմ, որ այն ՍԴ դատավորները, ում որ վերագրված է այս օրենքը, չեն օգտվելու այս դրույթից: