Գործ ունենք ծրագրված հարձակման կամ մտածված շանտաժի հետ․ IDBank-ի Խորհրդի նախագահ

IDBank-ի Խորհրդի նախագահ Վարտան Դիլանյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադադարձել է «Արզնի» հանքային ջրերի նախկին գործարանի շուրջ ընթացող աղմկահարույց դատական գործին և այս համատեքստում IDBank-ի՝ հաճախ շրջանառվող անվան հարցին։ Հացազրույցը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ:

- Պարոն Դիլանյան, վերջին շրջանում IDBank-ի անունը հաճախ է շոշափվում «Արզնի» հանքային ջրերի նախկին գործարանի շուրջ աղմկահարույց դատական գործով։ Որպես Բանկի հիմնական բաժնետեր, կմեկնաբանե՞ք ստեղծված իրավիճակը։

- Թույլ տվեք սկսել որոշ ճշգրտումներից․

Նախ, գործը գործարանին չի վերաբերում։ Դատական այս քաշքշուկն առնչվում է «Արզնի» հանքային ջրերի գործարանի շենքին։ Խնդրին անծանոթ մարդուն կարող է թվալ, թե Բանկը ձեռք է բերել կամ` որպես սեփականություն, ստացել է գործարան, այսինքն՝ մի ամբողջ բիզնես։ Իրականում այդ բիզնեսը վաղուց սնանկացել էր: Պատճառների մասին դատողություններ չեմ անի. մենք հաստատ դրա հետ որևէ կապ չունենք։

Երկրորդ՝ իմ ունեցած տվյալներով հիշյալ շենքի հետ կապված դատական գործերը չորսից ոչ պակաս են։ Դրանք բոլորը հարուցվել են Բանկի դեմ «Բ․Մ․Լ․ Արզնի» ընկերության սնանկության կառավարիչ Հակոբ Ասոյանի կողմից։

Իսկ այժմ պատասխանեմ Ձեր հարցին․ հանգամանորեն ուսումնասիրելով Բանկի և դրա բաժնետերերի հարաբերությունները Գևորգ Աֆանդյանի՝ «Բ․Մ․Լ․ Արզնի» ընկերության սեփականատիրոջ հետ` վստահորեն կարող եմ ասել, որ գործ ունենք պրն Աֆանդյանի կողմից Բանկի դեմ ձեռնարկված` մտածված ու ծրագրված հարձակման հետ, որն իրականացվում է բավականին հանդուգն ձևով, քանի որ կառուցված է հիմնականում ձևական փաստարկների, փաստերի մանիպուլացման և Բանկի մյուս բաժնետերերի վստահության չարաշահման վրա։

- Այս ամենում ի՞նչ ներգրավվածություն ունեն Բանկի մյուս բաժնետերերը: Ովքե՞ր են նրանք։

- Ինչպես հայտնի է, մինչև 2016թ. Բանկի միակ բաժնետերն էր լիբանանյան Credit Bank-ը։ 2016-ին ՀՀ ԿԲ-ի կողմից բանկերի կանոնադրական կապիտալի նվազագույն շեմի նկատմամբ պահանջների խստացմամբ պայմանավորված՝ այն ժամանակ դեռ «Անելիք Բանկը» կանգնել էր կապիտալը համալրելու խնդրի առաջ։ Լրացուցիչ թողարկման արդյունքում ես դարձա Բանկի նոր բաժնետերը՝ 60% բաժնեմասով։ Դա հրաշալի հնարավորություն էր իրականացնելու թվային բանկ ստեղծելու իմ վաղեմի երազանքը։ Մենք փոխհամաձայնության եկանք լիբանանցի մեր գործընկերների հետ, իսկ նոր ռազմավարության իրագործումը վստահվեց Բանկի ղեկավարությանը։ Գնման գործարքից առաջ ես պատվիրել էի, այսպես կոչված, due diligence ընթացակարգ, որը Բանկի հաշվեկշռում հայտնաբերեց մի շարք խնդրահարույց ակտիվներ։ Գործարքի շրջանակում համաձայնություն էր ձեռք բերվել դուրս բերել դրանք Բանկի տիրույթից։ Խնդրահարույց ակտիվների մեջ էր նաև հանքային ջրերի նախկին գործարանի չարաբաստիկ շենքը, որը Բանկը` որպես փոխհատուցում ստացել էր 2015թ.։ Շենքն ինքնին առանձնակի արժեք չի ներկայացնում. անկախ գնահատողն այն գնահատել է 2 մլն ԱՄՆ դոլարի չափով։ Մինչդեռ Բանկի մասնագետներն այն գնահատում են շատ ավելի համեստ՝ մոտ կես միլիոն ԱՄՆ դոլար։

Չնայած գույքի՝ 2 մլն դոլարի հասնող գերագնահատված արժեքին, նշված գործարանի շենքն ու արտադրական երկու հոսքագիծը 2015թ. Բանկն ընդունել է որպես փոխհատուցում՝ մարելով 4,5 մլն դոլարի չափով ժամկետանց վարկը։ Ինչո՞ւ։ Մի պարզ պատճառով․ պարոն Աֆանդյանից որևէ այլ բան ստանալու հնարավորություն Բանկն այլևս չուներ։ Իսկ պարոն Աֆանդյանը խոստացել էր վերագործարկել բիզնեսն ու Բանկին դրանում բաժնեմաս տալ։ Նա, իհարկե, ոչինչ չվերագործարկեց, արտադրում էր գազավորված ըմպելիք, որի հետ Բանկը որևէ առնչություն չուներ։ Այստեղ մի շատ կարևոր նրբություն կա․ Աֆանդյանը Բանկի հետ կնքել էր համաձայնագիր, որով իրեն տրվում էր գործարանի շենքի հետգնման նախապատվության իրավունք 2 տարի ժամկետով։ Համաձայնագրի խախտման գին էր սահմանվել գույքի արժեքի հնգապատիկը։ Ճիշտն ասած, սա արդեն իսկ տարօրինակ պայման է։ Կարծես` կար մեծ հավանականություն, որ Բանկը կգնա այդ ակնհայտորեն անիմաստ, եթե չասենք՝ հիմար քայլին՝ խախտելով համաձայնագիրը։ Եվ այսպես, իմ՝ ներդրում անելուց առաջ, Բանկի հաշվեկշիռը մաքրելու պահանջի արդյունքում Բանկի լիբանանյան բաժնետերերը Աֆանդյանի հետ սկսում են բանակցություններ վարել՝ նրանից գործարանի շենքը զրոյից ստեղծվող իրավաբանական անձի հաշվեկշռին փոխանցելու համաձայնություն ստանալու համար։ Ըստ էության, հենց միայն դրանով Բանկի բաժնետերերն արդեն իսկ կատարում են նախապատվության իրավունքի տրամադրման պահանջը։ Ավելին, Աֆանդյանը ոչ միայն չի արտահայտում շենքն անձամբ ձեռք բերելու ցանկություն, այլև շենքը վաճառելու իր համաձայնության դիմաց ստանում է այն ընկերության 33%-ը, որին օտարվում է գործարանի շենքը։ Այդ 33%-ը ձևակերպվում է Գ․Աֆանդյանի որդու անունով, իսկ մյուս որդին գործարքի կողմ հանդես եկող «Բ․Մ․Լ․ Արզնի» ընկերության սեփականատերն է։ Եվ այսօր խաղարկվում է մի ամբողջ ներկայացում, թե իբր որդիներից մեկը չգիտեր, թե ինչ էր ուզում երկրորդը, Աֆանդյանը ձևացնում է, թե չգիտեր՝ ինչու է գործարանի շենքը Բանկի հաշվեկշռից տեղափոխվում «Տարմակ» ԲԲԸ-ի հաշվեկշռին, իսկ գլխավոր գործող անձ է դառնում սնանկության կառավարիչը, որը լիազորագիր է գրում Աֆանդյանի իրավաբանների անունով և պատկերացում անգամ չունի, թե ինչպես են «ոտնահարվել» «Բ․Մ․Լ․ Արզնի» ընկերության իրավունքները։

Այժմ եկեք ընդհանրացնենք․

մարդը, ով՝

1․ վերահսկում է մի քանի բիզնես, որոնցից գրեթե բոլորը սնանկ են;

2․ հայաստանյան 7 բանկի պարտք է տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ;

3․ մեր Բանկին է տվել 0,5 մլն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ շենքը, առավելագույնը մոտ այդքան էլ արժեցող 2 հոսքագիծ՝ մարելով 4,5 մլն դոլարի վարկ,

պահանջում է Բանկից բռնագանձել 22 մլն ԱՄՆ դոլար հայցերից միայն մեկով, ընդ որում այն պատճառով, որ այդ շենքը վաճառվել է ոչ թե իրեն, այլ իր որդուն։ Եվ այս պատմության մեջ ամենազարհուրելին այն է, որ առաջին ատյանի դատարանները երկու անգամ վճիռներ են կայացնում հօգուտ նման հայցվորի։ Դա խոսում է դատական համակարգում առկա լրջագույն խնդիրների մասին։ Այս գործն այնքան մտացածին է և դրանից անթաքույց մեքենայությունների այնպիսի հոտ է փչում, որ առաջին ատյանի դատարանի վճիռը մեզ համար պարզապես աներևակայելի է։ Առողջ դատողությամբ ցանկացած մարդու համար Աֆանդյանի արարքներն առնվազն անբարեխիղճ են։

-       Փորձե՞լ եք, արդյոք, արտադատական համաձայնություն ձեռք բերել վեճի շուրջ։

- Գործը բավականին խորությամբ ուսումնասիրելով` կարող եմ փաստել, որ սա ամենևին էլ վեճ չէ։ Քանի որ պրն Աֆանդյանի հարաբերությունները Բանկի հետ սկսվել են իմ ներդրումից շատ ավելի վաղ, նրա հետ առնչվող խնդրով զբաղվում էին մեր լիբանանցի գործընկերները։ Սակայն, դատարանի՝ «Բ․Մ․Լ․ Արզնի» ընկերության օգտին վճռից հետո որոշեցի անձամբ զբաղվել խնդրով և հանձնարարեցի իմ ներկայացուցիչներին հանդիպել և համաձայնության գալ Աֆանդյանի հետ։ Գործի բոլոր մանրամասներին չէի տիրապետում և կարծում էի, թե մարդն իր շենքն է ուզում վերադարձնել։ Մենք պատրաստ էինք անգամ նվիրել այն։ Սակայն, ի զարմանս ինձ, շենքը նրան ամենաքիչն էր հետաքրքրում։ Նրա պահանջներն այն աստիճան ոչ ադեկվատ էին, որ ես որոշեցի ավելի խորն ուսումնասիրել հարցը և հասկացա, որ գործ ունենք ծրագրված հարձակման և մտածված շանտաժի հետ։ Հենց դա էլ բացատրում է նրա պահանջների ոչ ադեկվատ լինելը։ Հասկացա, որ գործ ունենք մատնոց խաղացնողների հետ, իսկ նման մարդկանց հետ վարվեցողության լավագույն ձևը նրանցից որքան հնարավոր է հեռու մնալն է։

-       Ձեր կարծիքով, ինչպես կզարգանան իրադարձությունները։

- Ես ուղղակի վստահ եմ, որ ծիծաղ առաջացնող նման խարդախ սխեմաները միտված են նրան, որ հակառակ կողմի նյարդերը տեղի տան, և մեքենայությունների հեղինակները ստանան իրենցը։ Բայց մենք ամուր նյարդեր և համբերության մեծ պաշար ունենք։ Կարծում եմ՝ Նոր Հայաստանում նման աճպարարությունները չեն հաջողի։ Հայաստանի բանկային համակարգն արդեն վաղուց է անբարեխիղճ տնտեսվարողների հարձակումների թիրախում, սակայն տվյալ հայցն աննախադեպ է թե՛ գումարի, թե՛ անբարեխիղճ գործողությունների հանդգնության առումով։ Մենք նպատակ ունենք համագործակցելու բոլոր բանկերի, ոլորտը կարգավորողի, իրավապահ մարմինների և օրենսդիրների հետ այս խայտառակությանը նպաստող միջավայրն արմատախիլ անելու համար։ Հուսով եմ, որ բարձր ատյանի դատարաններն ամբողջությամբ կուսումնասիրեն գործի էությունը և արդար որոշում կկայացնեն։ Ցանկացած անաչառ դատարան շատ արագ կպարզի ճշմարտությունը։ Բանկի արտասահմանյան բաժնետերերի կողմից հայկական արդարադատության ոչ իրավաչափ որոշումների վիճարկումը միջազգային դատարաններում դիվիդենտներ չի բերի ոչ երկրին, ոչ էլ բաժնետերերին: Ավելին՝ այդ ամենը  ոչ բարենպաստ ազդեցություն կունենա երկրի ներդրումային միջավայրի վրա։

-       Ինչպես է դատական այս գործընթացն ազդում Բանկի գործունեության վրա։

- Բացի մեր իրավաբանական ռեսուրսների վատնումից՝ ոչ մի կերպ։ Մենք արդեն հաղորդագրություն ենք տարածել մեր հաճախորդների համար և կոչ արել չանհանգստանալ։ Բանկն ի վիճակի է կատարել իր բոլոր պարտավորությունները: Ավանդատուների միջոցներն ապահով են, դրանց ոչինչ չի սպառնում: Մենք վարում ենք ռիսկերի կառավարման զգույշ քաղաքականություն և հետևողականորեն ներդնում թվային բանկինգի կառուցման մեր ռազմավարությունը։