«Ստեղծագործական Հայաստան-2016». քաղաքականության պոեզիան և պրոզան (Ա մաս)

Tert.am-ը սկսում է տարվա ամենաազդեցիկ իրադարձություններն ու տեքստերն ամփոփող «Ստեղծագործական Հայաստան-2016» նախագիծը: Տարեվերջյան այս մեդիապլատֆորմին արդեն միացել են թիրախային ոլորտների շուրջ 300 գործիչներ: Մեր ընթերցողները, ինչպես նախորդ տարի, հարյուրավոր հրաշալի գրքերի, ֆիլմերի, լրագրողական ստեղծագործությունների հղումներով վիրտուալ եզակի շտեմարան են ստացել, բացառիկ հնարավորություն՝  շոշափել 12 ընտրախավերի տարեվերջյան տրամադրությունը՝ գրողներ, քաղաքական, թատերական և կինոգործիչներ, լրագրողներ, ժամանակակից արվեստի հայտնի դեմքեր, գրականագետներ և մեդիափորձագետներ, տեղեկատվական և կրթական տեխնոլոգներ, աշխարհահռչակներ, իրական աստղեր: 

Հաջորդաբար՝  Tert.am-ի գլխավոր հարթակում կերևան 2016-ի գլխից բարձր թռիչներն ու ձախողումները, կհնչեն քաղաքական մաժորներն ու քաղաքագիտական մեմուրաները, առանց խմբագրական միջամտության, բաց ու թափանցիկ  կներկայացվի  2016-ի տեքստերի անկողմնակալ դատավարությունը, մեր գլխավոր հրապարակը կտրամադրվի 2016-ի ավանգարդին՝  մշակութային  հեղափոխականներին: 

Tert.am-ի  այս նախաձեռնությունը  թիրախավորված չէ  սպորտային հետաքրքրության վրա, թե ով ում վազանց կանի կամ առավելևս՝ ինչպես հաղթած հեղինակներին վերածել վիրտուալ թանգարանային էքսպոնատների:

Աշխարհի հարյուրավոր հայտնի պարբերականներում որպես յուրօրինակ թեստ շրջագայում է հետաքննական այս հարցախույզը և հանգամանալից շոշափում էլիտաների, հանրահռչակ պերսոնների գեղագիտական, քաղաքական հակումները, նրանց նախընտրած ստեղծագործությունները: Տարեվերջյան այս ակցիան  յուրօրինակ ուղերձ է  հասարակությանը. եթե հեղինակավոր և վստահելի գործիչը հնչեցնում է որևէ անուն, ապա այդ անվան շուրջ, ուղղակի, չի կարող մեծ շարժում չծավալվել. եթե դա գրողի անուն է, ապա սա  հանրային պատվեր է նաև գրահրատարակիչներին՝ լծվել տվյալ հեղինակի տիրաժավորմանը: 

Այս շարժումը՝ գրքերի, ֆիլմերի, ներկայացումների, մասմեդիայի շուրջմ բումեր և հրավառություն է ստեղծում, մեծ կրքեր ու փողեր են պտտվում դրանց շուրջ, այսպես են գոյանում ու գործակցում էլիտաները, այսպես են միմյանց փոխհարստացնում մշակութային և բիզնես էլիտաները: Իրական իշխանությունը ծվարած չէ պետական շենքերում: Այն  մշակութային արժեքների, հանրային վարկի ու նրա ստեղծած աշխատատեղերի բանկով գտնվում է հենց էլիտաների՝ ընտրյալ խավերի  ձեռքում:


Այսօր միջին վիճակագրական վրացին 19 անգամ ավելի շատ գիրք է գնում, քան՝ հայաստանցին. նախորդ տարի նրանց գրահրատարակիչներից մեկը շուրջ 1 մլն գիրք է տպագրել և վաճառել: Իսկ մե՞նք: Սա հարց չէ և ընդհանրապես՝ լավ հարցը պատասխանի կարիք չունի, իսկ լավ պատասխանը տեղով մեկ մի լավ հարց է:
Հայտնի պարբերականների տարեվերջյան այս հարցերին աշխարհի հանրահռչակները մեծագույն սիրով ու պատասխանատվությամբ են արձագանքում. ԱՄՆ նախկին նախագահ Օբամայի  նախընտրած գիրքը՝ Լորեն Գրոֆի «ճակատագրեր և ցասումներ» («Fates and Furies») վեպը, ուղղակի, չէր կարող բեսթսելեր չդառնալ, իսկ «People»-ին տված հարցազրույցում իր սիրելի «Մարսիացին»  ֆիլմի մասին ազդարարելուց ժամեր անց նրա գլխավոր հերոս Մեթ Դեյմոնին վիճակված էր միլիոնավորների կուռքն ու սրտակերը դառնալ:  Համաշխարհային աստղերը հրաշալի գիտեն, թե իրենց գրական ճաշակը որքան ազդեցիկ կարող է լինել հասարակության համար, և իզուր են առանձինները զարմանում, երբ տեղեկանում են, որ Անտոնիո Բանդերասի տարվա գիրքը Սերվանտեսի «Դոն Կիխոտն» է, Դեն Բրաունինը՝  Ուիլիամ Շեքսպիրի «Ոչնչից մեծ աղմուկը», Քեթրին Զետա-Ջոնսը Ֆիցջերալդին է պաշտում, իսկ Ջորջ Քլունին՝ Տոլստոյի «Պատերազմ և խաղաղությունը»։ Երբ Մարկեսը հրապարակեց իր ամենասիրելի  գրքերի ցանկը, ամբողջ աշխարհի գրախանութները ողողվեցին Թոմաս Մանի, Ֆրանց Կաֆկայի, Վիրջինյա Վուլֆի, Ջեյմս Ջոյսի գրքերով, հին հունական առասպելների, արաբական հեքիաթների վերատպություններով, կտրուկ աճեցին  համաշխարհային առանձին դասականների վաճառքի ցուցանիշները: Մտածել է պետք, թե ինչու է ամեն տարեվերջին Օքսֆորդի բառարանի խմբագրությունն հրապարակում տարվա բառը, որը, որպես կանոն, ամենաբնութագրականն է համարվում տվյալ տարվա համար: Մտածել է պետք, թե ինչու է նրա վարկածով 2016-ի համար ընտրվել այս բառը՝  «post-truth»-/«հետճշմարտություն»/:

Իսկ բրիտանական Sight & Sound պարբերականը, որը տասը տարին մեկ կինոաշխարհի հայտնի դեմքերի հարցումների հիման վրա հրապարակում է 50 լավագույն ֆիլմերը,  և, բնականաբար, հայտնվում այդ ցուցակից դուրս մնացածների ուժգին կարկտահարության տակ, այսպես է պատասխանել իր քննադատներին. «Մենք ընդամենը արտատպել ենք  ձեր թաքուն մտքերը՝ ոչինչ չենք ավելացրել և ոչինչ չենք պակասեցրել»։ Եվ ուրեմն՝  ճիշտ Սուրբ գրքի պատգամով…

«Ստեղծագործական Հայաստան-2016»  մեդիանախագծի մեկնարկն ազդարարում է երկրի քաղաքական ընտրախավը: Բարի երթ:

1. Ո՞րն էր 2016թ. -ի ամենանշանակալի հասարակական-քաղաքական իրադարձությունը:

Հրանտ Բագրատյան -  «Սասնա ծռերը»:

Թևան Պողոսյան - Ապրիլյան ադրբեջանական ավանտյուրայի ժամանակ մեր զինվորների հերոսական դիմակայումը և հայկական հանրության միասնական դառնալը: Հուսամ, որ բոլոր դասերը ոչ միայն թղթի վրա են լինելու ցուցակագրված, այլ նաև հետևողականորեն գնալու ենք դրանց իրական լուծմանը: Ցավոք, անթույլատրելիորեն դանդաղում ենք այս հարցում:

Արտակ Զաքարյան - 2016թ.-ը ևս աչքի է ընկնում արագ ու բազմիմաստ հասարակական-քաղաքական իրադարձություններով, ցավոք, հիմնականում` բացասական հետևանքներով։

Ներհայաստանյան ամենանշանակալի, սակայն բացասական իրադարձությունն ապրիլյան ագրեսիան էր ընդդեմ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության, իսկ ամենանշանակալի, հիշարժան, դրական էմոցիաներով ու քաղաքական լիցքերով հարուստ իրադարձությունն, անշուշտ, Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսի ուխտագնացություն-այցն էր Հայաստան։ Համաշխարհային իրադարձություններից, կարծում եմ, ամենանշանակալին Դոնալդ Թրամփի ընտրությունն էր ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում։

Անուշ Սեդրակյան - Եթե հայաստանյան, ապա ամենանշանավոր իրադարձությունը ես համարում եմ վարչապետի նշանակումը, որովհետև դրանով արդեն ակնհայտ էր, որ Մոսկվան իր դերը կենտրոնացնում է Հայաստանում: Իսկ Հայաստանի սահմաններից դուրս՝ ԱՄՆ-ի նախագահի անհասկանալի ընտրությունը:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Անցնող տարին իրապես բարդ էր հայկական պետությունների և ժողովրդի համար։ Ապրիլյան պատերազմը, ապա նաև ՊՊԾ գնդի գրավումը միանգամայն նոր իրավիճակ են ստեղծել մեր երկրում։ Արտաքին և ներքին այդ մարտահրավերները, ցավոք, որքան անսպասելի, այնքան էլ օրինաչափ էին։ Հաճախ մտածում եմ, որ նման ցնցումներ մեր հասարակությանը, այնուամենայնիվ, պետք էին։ Համենայն դեպս՝ դաս էր, որը դեռ մինչև վերջ չենք սերտել և համապատասխան հետևություններ չենք արել։ Իհարկե, այդ ամենը հասկանալու ժամանակ դեռ ունենք։ Բայց նաև ցավալի է, որ ուղիղ ճանապարհով ընթանալու համար այդքան ուժգին հարվածների ստիպված եղանք դիմակայել։ Այս երկու իրադարձությունները անդառնալի և չափազանց մեծ կորուստ տվեցին բոլորիս։ Ասում են՝ դա է այն գինը, որ պետք է վճարել ուժեղ հայրենիք ունենալու համար։ Բայց ես վստահ եմ, որ նույն նպատակին կարելի է հասնել նաև ուրիշների սխալներն ուսումնասիրելու և դրանք չկրկնելու միջոցով։ Վերջիվերջո, անպայման չէ, որ մեր գլխին եկած փորձանքով իմաստուն դառնանք։ Խելոք ազգերն այդպես չեն անում։

Նիկոլ Փաշինյան - «Լուսավոր Հայաստան», «Հանրապետություն», «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունների համաձայնությունը: 

2. 2016թ.-ի մշակութային ամենամեծ իրադարձությունը

Հրանտ Բագրատյան - Կիթառի փառատոնը Բուենոս Այրեսում՝ հոկտեմբերին:

Թևան Պողոսյան - Ջիվան Ավետիսյանի «Վերջին բնակիչը» ֆիլմի պրեմիերան, և մաղթենք, որ «Ոսկե գլոբուսում» այն հաջողության հասնի։

Արտակ Զաքարյան - Հայաստանի մշակութային կյանքում եղել են մի շարք նշանակալի իրադարձություններ: Ֆիլմարտադրության ոլորտում՝ կառանձնացնեի  «Կյանք և կռիվ» ֆիլմը, որը, ինչպես արդեն բազմիցս բնորոշվել է, անկախությունից հետո մեր լավագույն ֆիլմերից մեկն է: Իհարկե, կուզեի հատուկ անդրադառնալ նաև «Ավրորա» մրցանակաբաշխությանը: Սա խիզախության, մարդասիրության, վերապրումի կամքի ու տոկունության կարևորությունն ընդգծող ու գնահատող միջոցառում էր:

Անուշ Սեդրակյան - Շատ դժվար է, բայց ինձ թվում է «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմը, որովհետև իսկապես դա այն ֆիլմն էր, որը կարողացավ մարդկանց շարժել:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Փաստորեն, դժվարություններն արդեն երկրորդ հարցից սկսվեցին)))։ Չգիտեմ, երևի թե կփորձեմ խոսել այն իրադարձությունների մասին, որոնք ինձ համար շատ խորհրդանշական են թվում։ Անցած տարվա վերջում ես իմացա «100 լապտերիկների» մասին։ Կարդացի, որ «100 լապտերիկները» մինչև 12 տարեկան այն շնորհաշատ երեխաներն են, ովքեր իրենց անաղարտ արվեստով լուսավորեցին ողջ տարին՝ վառ պահելով Հայոց ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակը: Ամբողջ տարվա ընթացքում «լապտերիկներ» դարձան Երևանից և ՀՀ մարզերից թվով 150 երաժիշտ և նկարիչ հրաշամանուկներ: Էկա Հորստկայի ղեկավարությամբ այդ լապտերիկներից ծաղկաքաղ է արվել և 25 լավագույնները, արդեն ի պատիվ Հայաստանի Հանրապետության Անկախության 25 ամյակի, շարունակել են զարմացնել հանդիսատեսին իրենց տաղանդով՝ զուգահեռաբար համոզելով բոլորին, որ մշակույթը Հայաստանում շատ հավակնոտ և պայծառ ապագա ունի։ «100 լապտերիկներից» զատ կուզեի առանձնացնել նաև «Մշակութային վերածնունդ» հիմնադրամի «Հայկական ազգային երաժշտական նվագարան» նախագիծը։ Մարդիկ, իրապես, մեծ գործ են արել, որի շնորհիվ ողջ աշխարհում այսօր տարածվում է հայկական անաղարտ երգ-֊երաժշտությունը։ Բայց ընդհանրապես, պետք է ասեմ, որ մեր երկրում բավական հետաքրքիր ցուցահանդեսներ և սիմպոզիումներ, ներկայացումներ և համերգներ եղան ու տարեցտարի դրանց թիվն աճում է, ինչը չի կարող չուրախացնել։

Նիկոլ Փաշինյան- Նարինե Աբգարյանի հաղթանակը «Յասնայա պոլյանա» գրական մրցույթում:

3. 2016թ.-ին կարդացած ամենախոսուն գիրքը

Հրանտ Բագրատյան - Գայ Կավասակի, «Հմայում» (անգլ.):

Թևան Պողոսյան - 2016թ.-ին կարդացած ամենախոսուն գիրքը Սուրեն Սարումյանի «Աբու Բաքր ալ-Բաղդադին` Շամի խալիֆը»։

Արտակ Զաքարյան - Այս տարի ընդամենը երեք գիրք եմ կարողացել ընթերցել, ամռանն Արցախում՝ արձակուրդների ընթացքում։ Զեև Գեյզելի «Իսրայել պետության քաղաքական կառուցակարգերը», դր. Ալեք Էպշտեյնի «Իսրայելը և (չ) վերահսկվող տարածքները. հեռանալ չի կարելի մնալ» և Ռանդորֆ Սպենսեր Չերչիլի «Վեցօրյա պատերազմը» գրքերը։ Այս գրքերի ընտրության թերևս ամենագլխավոր պատճառն ապրիլյան քառօրյա պատերազմն էր։

Անուշ Սեդրակյան - Այնքան շատ են այդ գրքերս, որ չեմ կարողանում հիմա լավ ընտրություն կատարել, բայց այնուամենայնիվ, Սալվադոր Դալիի հիշողություններն էին՝ իր ինքնակենսագրությունը:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Ընթերցանությունն, անկասկած, իմ ամենասիրելի զբաղմունքներից մեկն է։ Հիմնականում կարդում եմ մասնագիտական գրականություն, որը դժվար է «խոսուն» անվանել թեկուզ միայն այն պատճառով, որ գիտությունը ավելի շատ չոր փաստեր է սիրում։ Գեղարվեստական գրականություն, ցավոք, քիչ եմ կարդում։ Բայց, այնուամենայնիվ, որպես Ձեր հարցի պատասխան, կնշեմ իմ շատ լավ և սիրելի ընկեր Նարեկ Գալստյանի «Ախպարները» վեպը։ Այն բոլորովին վերջերս է լույս տեսել, պատմում է հայրենադարձների մի ընտանիքի, նրանց գլխով անցած-֊դարձածի պատմությունը։ «Ախպարները» գրքի շնորհանդեսին ասացի, որ այն ինձ հիշեցնում է Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի «Հարյուր տարվա մենությունը»։ Ընթերցողն իսկապես ընկղմվում է հայրենիք վերադարձած ընտանիքի ապրումների և հոգսերի մեջ ու սովորում նրանցից ապրելու, ինչո՞ւ ոչ, նաև պայքարելու արվեստը։ Այդ պայքարն է դարեր շարունակ պահել մեզ որպես ազգ և այդ պայքարը կապահովի մեր զավակների փայլուն ապագան։ Անպայման խորհուրդ եմ տալիս կարդալ Նարեկի գիրքը։

Նիկոլ Փաշինյան - Լևոն Խեչոյան. «Մհերի դռան գիրքը»։

4.2016թ.-ին դիտած ամենատպավորիչ ֆիլմը 

Հրանտ Բագրատյան - Narcos 2, Ժոզե Պադիլյա

Թևան Պողոսյան - «Վերջին բնակիչն» արդեն ասացի, ավելացնեմ Մհեր Մկրտչյանի «Կյանք ու կռիվը»։

Արտակ Զաքարյան - Սիրում եմ երբեմն նաև ֆիլմեր դիտել, բայց, ցավոք, ազատ ժամանակն է քիչ լինում։ Կարող է առաջին հայացքից տարօրինակ թվալ, բայց 2016թ-ին դիտած մի քանի ֆիլմերից ինձ համար տպավորիչ և հետաքրքրական է եղել ռեժիսոր Ալեքսեյ Մուրադովի՝ «Ժուկով» ռուսական բազմասերիանոց գեղարվեստական ֆիլմը։ Ֆիլմը նվիրված է ռուս հայտնի զորահրամանատար մարշալ Գեորգի Ժուկովի կյանքին ու գործունեությանը՝ ներառելով 1945-1974 թթ.: Ֆիլմը հետաքրքիր կերպով է ներկայացնում սովետական ժամանակաշրջանում Կրեմլի ներքաղաքական կյանքը՝ ստալինյան, խրուշչովյան, որոշ դրվագներով նաև բրեժնևյան ժամանակաշրջաններում։ 

Անուշ Սեդրակյան - Ես կինո չեմ նայում: Արվեստի այդ մասը իմ կողքով դժվար է անցնում: Ֆիլմաշինությունը իբրև արվեստ ինձ համար չկա, դրա  համար ես այդ հարցում մի քիչ անգրագետ եմ:


Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Մշտապես նախանձել եմ կինոմանների հիշողությանը)))։ Չգիտեմ՝ հնարավոր է անհետաքրքիր մարդ եմ, բայց, կարծես, այդքան էլ շատ չեմ կապված կինոարտադրության հետ։ Վերջերս մի կնոջ մասին ֆիլմ դիտեցի, ով տառապում էր Ալցհեյմերի հիվանդությամբ։ Ֆիլմի անունը, ցավոք, չգիտեմ։ Տպավորիչ էր։ Մարդը գիտնական էր, սիրելի դասախոս, ընտանիքի մայր և այլն։ Ու հանկարծ հայտնվում է այդպիսի ծանր վիճակում։ Օր օրի նրա կյանքը ջնջվում էր իր հիշողությունից։ Բայց շարունակում էր մարդ մնալ։ Բարի մարդ։ Սիրող մարդ… Ֆիլմի դիտման ամբողջ ընթացքում ինքս ինձ հարցնում էի, թե ինչու եմ դիտում։ Հասկանում էի, որ հոգեբանական ծանր ազդեցություն կթողնի։ Բայց նաև չէի ուզում կնոջս միայնակ թողնել))))։ Լավ է գոնե վերջում ռեժիսորները չցուցադրեցին նրա մահը։ Ֆիլմ ավարտվեց սիրո խոստովանությամբ…

Նիկոլ Փաշինյան - «Մեքենավարը», ռեժիսոր Բրեդ Անդերսոն: 2004 թվականի ֆիլմ է, բայց 2016-իմ եմ դիտել:)) 

5. 2016-ի հրապարակային ամենահնչեղ ելույթը

Հրանտ Բագրատյան- Ջեյմս Կոմիի հայտարարությունը Հ.Քլինթոնի մասով:

Թևան Պողոսյան - 2016-ի հրապարակային ամենահնչեղ ելույթը Ապրիլյան պատերազմի հերոս, Պաշտպանության բանակի կրտսեր սերժանտ, Արցախի հերոս Ռոբերտ Աբաջյանի խոսքը մեզ բոլորիս՝ հող հանձնելու մասին:

Արտակ Զաքարյան - Քաղաքական առումով հատկապես կարևորում եմ 2016թ-ի փետրվարի 12-ին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթը՝ Սահմանադրության փոփոխությունների կենսագործման վերաբերյալ:

Անուշ Սեդրակյան - Ճիշտն ասած՝ Հայաստանում հնչող բոլոր քաղաքական ելույթները նեգատիվ են եղել, և  դրա մեջ շատ մեծ դերակատարում ունի Արցախի շրջանների հանձման մասին ելույթը: Այո՛, դա ազդեցիկ է, որովհետև կա նաև նեգատիվ ազդեցիկ:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Թերևս երկու ելույթ կառանձնացնեմ։ Ավելի ճիշտ՝ մեկ կոչ, պատգամ և մեկ ելույթ։ Առաջինը, անկասկած, Արցախի հերոս Ռոբերտ Աբաջյանի հայտնի խոսքն է. «Էս դիրքում, իմ տղերքի արյունն ա թափվել, ստեղ իմ ախպերներն են կռվել… էս հողի վրա պայքար ա եղել, ես էլ հիմա կալցոն քաշում եմ ու ուզում եմ բոլորին փոխանցես, որ էս դիրքը հանձնողի մերը…»։ Երկրորդն արդեն ելույթ է։ Եվ այն հնչել է Հռոմի Սրբազան Քահանայապետ Ֆրանցիսկոս պապի շուրթերից։ «Շատ էի փափագում այցելել այս սիրելի երկիրը, ձեր աշխարհը, որ առաջինն ընդունեց քրիստոնեական հավատը: Ինձ համար առանձնաշնորհություն է գտնվել այս բարձունքների վրա, որտեղ Արարատ լեռան հայացքի ներքո նույնիսկ լռությունը մեզ խոսուն է թվում. խաչքարերը մեզ պատմում են անկրկնելի մի պատմություն՝ ամրակուռ հավատով և սոսկալի տառապանքներով հյուսված, մի պատմություն՝ հարուստ Ավետարանի սքանչելի վկաներով, որոնց ժառանգներն եք դուք: Գալիս եմ Հռոմից ուխտավոր՝ ձեզ հետ հանդիպելու և սրտի խորքից բխող իմ զգացումը արտահայտելու. այն ձեր եղբոր սերն է, եղբայրական գրկախառնումն է ամբողջ Կաթողիկե Եկեղեցու, որ ձեզ սիրում է և ձեր կողքին է»,- ասել է Սրբազան Քահանայապետը։ Իսկ հաջորդ օրը, Էջմիածնում տեղի ունեցած Սբ. պատարագի ընթացքում Հռոմի պապը խնդրեց մեր Վեհափառ Հայրապետին օրհնել իրեն. «Խնդրում եմ, որ ինձ օրհնեք, օրհնեք ինձ և Կաթողիկէ Եկեղեցին, օրհնեք մեր այս ընթացքը՝ դեպի կատարյալ միություն»: Հուսով եմ ներողամիտ կգտնվեք այսչափ ծավալուն մեջբերումների համար, բայց հարցը լավ առիթ էր այդ ամենը վերհիշելու և վերապրելու համար։ Հիրավի, Ֆրանցիսկոս պապը մեծ առաքելությամբ էր մեր երկիր եկել։

Նիկոլ Փաշինյան - «Սասնա ծռեր» խմբի անդամների հայտարարությունները՝ 2016 թվականի հուլիսի 17-ին, Խորենացի փողոցում։

6.2016թ.-ի ամենապոզիտիվն ու ամենանեգատիվը

Հրանտ Բագրատյան- Ամենապոզիտիվը ապրիլյան հաղթանակն էր ռազմաճակատում։ Ամենանեգատիվը՝ պատերազմն է ու զոհերը։

Թևան Պողոսյան - Նեգատիվը մեր իշխանությունների ամենօրյա անհաջողություններն են, իսկ ամենապոզիտիվը՝ Հայաստանի հիվանդանոցներում ամեն օր ծնվող բալիկներն են։

Արտակ Զաքարյան - Այս հարցին պատասխանելիս մի փոքր պետք է փոփոխության ենթարկեմ պոզիտիվ և նեգատիվ բառերը, որովհետև սրանք այն բառերն են, որ զգայականիս իմաստը թուլացնում են: Տարին լի էր հակասություններով՝ ապրիլյան պատերազմ՝ ցավով ու չարությամբ լեցուն, բայց այդ ամենի մեջ կար լուսավոր այն կետը, որը կոչվում է Հայաստան-Արցախ-սփյուռք եռամիասնություն: Այս տարում ինձ համար ամենադրականը ու լուսավորը՝ սահմանին կանգնած հայ զինվորն է, Ռոբերտ Աբաջյանի, Արմենակ Ուրֆանյանի, Աբել Սահակյանի ու բոլոր ապրիլյան մեր հերոսների կերտած կերպարներն են, իր ընտանիքն ու աշխատանքը թողած ու որպես կամավոր Արցախ մեկնած հայ տղամարդն է, իր ամուսնուն, որդուն ու եղբորը մարտի դաշտ ճանապարհող հայ կինն է: Բացասականի մասին չեմ խոսելու, որովհետև այն, ինչպես եկավ, այնպես էլ գնաց ու հուսանք այլևս չի լինի, կամ եթե կլինի էլ, գոնե, շատ քիչ:

Անուշ Սեդրակյան - 2016 թ.-ի ամենապոզիտիվն այն է, որ բոլոր մարդիկ այլևս չեն կարողանում քողարկվել սարքված իմիջների տակ. ամեն ինչ պարզ է բոլորի համար, և դա ես համարում եմ շատ պոզիտիվ բան: Իսկ նեգատիվ բան՝ ես համարում եմ, որ այդ  անպահ դիմակազերծումը բերել է ժողովրդի մեջ բացարձակ վստահության կորստի:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Պոզիտիվ… Թերևս մեր ըմբշամարտիկ Միհրան Հարությունյանի՝ ադրբեջանցի Ռասուլ Չունաևի նկատմամբ հաղթանակից հետո պատվի առնելու ժեստը: Չգիտեմ։ Այդ պահի իմ ապրումներն աննկարագրելի էին։ Ընդհանրապես, այդ տղան յուրահատուկ սիմվոլ դարձավ բոլորիս համար։ Իրական չեմպիոն, ով իսկապես սիրվեց ժողովրդի կողմից։ Նա ինքն արթնացրեց ժողովրդական սերը։ Դրանից ավելի պոզիտիվ էլ ի՞նչ կարող էր լինել… Իսկ նեգատիվը, այո՛, նույն ՊՊԾ գնդի գրավումն էր։ Ոչինչ չի կարող համեմատվել այդ չարաբաստիկ օրերի հետ։

Նիկոլ Փաշինյան - Պոզիտիվը՝ մեր զինվորների հերոսական կեցվածքը չորսօրյա պատերազմի ժամանակ, Օլիմպիական խաղերի եզրափակչում Արթուր Ալեքսանյանի հաղթանակը և այդ հաղթանակի ձոնումը չորսօրյա պատերազմի հերոսներին՝ ի դեմս Ռոբերտ Աբաջյանի: Նեգատիվը՝ պատերազմը, մեր բազմաթիվ զոհերը և առնվազն 800 հեկտար տարածքի կորուստը:

7.2016թ.-ի մասմեդիայի ամենաազդեցիկ հրապարակումը

Հրանտ Բագրատյան - Իմ հարցազրույցը 1in.am կայքին ապրիլյան պատերազմի հետևանքների մասով:

Թևան Պողոսյան - ՎԱՐԴուհի Սիմոնյան. «Այս կանաչ, կապույտ աշխարհը և մենք՝ կարմիրներս»:

Արտակ Զաքարյան - Պետք է առանձնացնեմ երեք հիմնական տեսահոլովակներ, որոնք խորհրդանշական են 2016թ-ին: Առաջինը «Հայկական բանակ» երգի տեսահոլովակն է՝ ապրիլյան պատերազմի էկրանավորմամբ, երկրորդը՝ ՀՀ անկախության 25-ամյակի կապակցությամբ ռազմական շքերթի տեսանկարահանումն է և Առաջին լրատվականի հաղորդումը՝ նվիրված տոնին,  և երրորդը՝ կցանկանայի առանձնացնել ապրիլյան պատերազմի օրերին ԼՂՀ արտաքին գործերի նախարարի հարցազրույցը CNN գործակալությանը: 

Անուշ Սեդրակյան - Չի եղել նման բան:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Վարդ ջան, հիշու՞մ ես, ասում էիր, թե «ապշել կարելի է այն գերմարդկային ուղեղի վրա, որտեղ ծնվել է մեր 18-20 տարեկան երեխաներին առաջնագիծ նետելու գաղափարը, բայց իր սրտում նա մի կտոր Աստված ունեցել է հաստատ. Հայրը կանգնում է արդարների կողքին, Հայրը հաջողացնում է արդարների գործը և հրաշքը եղավ՝ այլ տեղ չփնտրենք մինչև ատամները զինված հակառակորդի երկրից դուրս շպրտվելու փաստը»։ Այո՛, խոսքը քո «Տոն, որ այսօր մեզ հետ չէր» հոդվածի մասին է։ Շատ եմ կարդացել այն։ Վերընթերցել։ Ու դեռ հաստատ կվերադառնամ այդ նյութին։ Հենց այն ժամանակ հասկացա, որ ի դեմս քեզ, գործ ունեմ իրապես տաղանդավոր մարդու հետ։ Բայց հետո գրեցիր «Հայրենասիրությո՞ւն, թե՞ խաղաղություն» հոդվածն ու ամեն ինչ փչացրիր))))։ Իսկ եթե ավելի լուրջ, ապա, ցավոք, 2016֊-ը դարձավ հայկական մասմեդիայից վերջնականապես հիասթափվելու տարի։ Չկա այս ոլորտում այն միտքը, որին այդքան կարոտ եմ վաղուց։

Նիկոլ Փաշինյան -  Թաթուլ Հակոբյանի ռեպորտաժները, Էդիկ Բաղդասարյանի գրառումները և հրապարակումները չորսօրյա պատերազմի օրերին:

8.2016թ-ի ամենասուր հումորը

Հրանտ Բագրատյան - ՀՀԿ անդամին հարցնում են՝ ինչպե՞ս ես։ «Շատ զգույշ»՝ հնչում է պատասխանը։

Թևան Պողոսյան - «Արմքոմեդիի» մի քանի անդրադարձերը ԱԺ մեր գլխավոր մաեստրոյին։

Արտակ Զաքարյան - Մեր կյանքում, երևի թե, հումորով է պետք վերաբերվել անբացատրելի երևույթներին:

Անուշ Սեդրակյան - Ինձ թվում է, որ ԱԺ նախագահի յուրաքանչյուր ելույթը կարող է հավակնել այդ պաշտոնին:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Ֆրանսիացի հայտնի բարոյախոս Ժան դը Լաբրյուերն ասում էր, թե կյանքը կոմեդիա է նրանց համար, ովքեր մտածում են և ողբերգություն՝ ովքեր զգում։ ՀՀԿ-֊ի համագումարը ձեզ օրինակ։

Նիկոլ Փաշինյան -  ԱԺ պատգամավոր Սեյրան Սարոյանի դիտարկումը պետությունից և բանակից գողացողների մասին. «Մեկ ա քթերից դուրս ա գալու (...) Էտի թողեք Աստծո հույսին:) Ավելի լավ ա Աստված պատժի, քան դատախազը»:

9. Ամանորյա պաթետիկ կենացների փոխարեն՝ մասնագիտական 3 արժեքավոր խորհուրդ

Հրանտ Բագրատյան - ա. մի ալարեք և փողոց դուրս գալուց շնորհավորեք բոլորի Նոր տարին, մի սահմանափակվեք ծանոթներով ու հարազատներով, բ. ազգի ու երկրի կենացը խմելուց առաջ մտածեք, թե ի՞նչ կարող եք անել նրանց համար 2017-ին, գ. շատ մի տարվեք ընդեղենով, մեկ-մեկ էլ ջրիկ ճաշ կերեք:

Թևան Պողոսյան - Խորհուրդներ տալու իրավունք, իմ կարծիքով, դեռ չեմ վաստակել։ Առնվազն տարիքս դեռ թույլ չի տալիս երևի։ Այս պահի դրությամբ սրանք են. սիրեք, որ առաջնորդվեք բարի գործերով, իմանաք ներել ու ապրել հաշտության մեջ ինքներդ ձեր հետ։ Ամուսնացեք. ուրեմն զգում եք, որ կայացել եք, պատրաստ եք պատասխանատվություն վերցնել, միավորվելով ու մեր ավանդական արժեքները ամրապնդել, դե նաև լավ քեֆ անել։ Բալիկներ ունեցեք ու շատացեք. ուրեմն կա ապագա, կա հայրենիքի պաշպան, կա շարունակություն ու նոր կյանք: Ավելի լավ մասնագիտություն դեռ չի հորինվել, ուրեմն ավելի լավ մասնագիտական խորհուրդներ էլ դեռ չգիտեմ. ՍԻՐԵՔ, ԱՄՈՒՍՆԱՑԵՔ, ԲԱԼԻԿՆԵՐ ՈւՆԵՑԵՔ, ՇԱՏԱՑԵՔ…




Արտակ Զաքարյան- 1.Երբեք չընկրկել դժվարությունների առջև և չհուսահատվել, 2. Հավատալ Աստծուն և ապավինել սեփական ուժերին՝ անընդհատ կատարելագործելով գիտելիքներն ու հմտությունները, 3.Պայքարել հանուն մնայուն արժեքների՝ Աստված, Հայրենիք, Պետություն, Ընտանիք:

Անուշ Սեդրակյան - «Մեկը լինի ինձ խորհուրդ տա…»՝ միշտ այդպես մտածեք: Մի եղեք դիլետանտ: Եղեք պրոֆեսիոնալ, որովհետև դիլետանտները կործանում են պետությունները և քաղաքակրթությունները:

Հրանտ Մելիք-Շահնազարյան - Մնում է կողմնորոշվել, թե ով եմ մասնագիտությամբ)))։ Բայց խորհուրդներս այս կլինեն՝ ա. սիրեցեք և հարգեք ձեր ընտանիքը, բ. նվիրեք ձեզ բարի գործերին, ստեղծագործեք, արարեք, շենացրեք հայրենիքը, գ. մեծամիտ մի եղեք, ձեր արածների համար հատուցում մի ակնկալեք։ Եվ, ըստ իս, ամենակարևորը՝ թող ոչ ոքի կյանքն արարողակարգի չվերածվի։ Ծնվել, մեծանալ, դպրոց ու համալսարան գնալ, ամուսնանալ, երեխա ունենալ… և այլն, և այլն։ Եթե այս բոլորը ծառայեցվում է մի վեհ գաղափարի, օրինակ, ազգի և պետության բարօրությանը, հոգևոր հարստությանը, ուրեմն ամեն ինչ ճիշտ է։ Հակառակ դեպքում կյանքը վերածվում է այդ անիծյալ արարողակարգի, երբ ամուսնանալն էլ, երեխա ունենալն էլ դառնում են պարտադիր (որովհետև այդպես ընդունված է) բայց անիմաստ զբաղմունք։

Նիկոլ Փաշինյան - Նախընտրում եմ ամանորյա կենաց-մաղթանքը՝ շնորհավորում եմ բոլոր ընթերցողների Նոր տարին և Սուրբ Ծնունդը: Հայաստանին և հայ ժողովրդին մաղթում եմ հաղթանակած խաղաղություն և խաղաղության հաղթանակ: 

շարունակելի

«Ստեղծագործական Հայաստան-2016» մեդիանախագիծ

ՎԱՐԴուհի Սիմոնյան

Հեղինե Ասրյան

Սյուզան Թոսունյան

Անահիտ Խաչատրյան

Արթուր Խաչատրյան