Տարածաշրջանում ՌԴ-ի առաջխաղացումը կասեցնելու և ինքնապաշտպանվելու համար Ադրբեջանի նախագահը կարող է ընտրել Արցախում պատերազմի ճանապարհը՝ կախված Բելառուսում իրադարձությունների զարգացումներից. քաղաքագետ

Միանշանակ է, որ Բելառուսում ընթացող իրադարձությունների տեխնոլոգիաները շատ նման են, կարելի է ասել՝ նույնությամբ կրկնում են 2018-ին ՀՀ-ում կատարված իրադարձություններին, բայց շատ տարբեր է 2018-ին Հայաստանի իշխանությունների և ներկայիս Բելառուսի իշխանությունների արձագանքն այդ զարգացումներին:

Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը՝ նշելով, թե Բելառուսում բավական կոշտ են վերաբերվում ցույցերին, օրինախախտումների բոլոր դրսևորումներին, զուգահեռաբար էլ փորձում են նույն տեխնոլոգիաներով իշխանությանն աջակցություն ցույց տվող քաղաքացիների կոնսոլիդացիան ապահովել:

«Օրինակ՝ կիրակի օրը, երբ Բելառուսում պետք է կայանար ամենամեծ զանգվածային ցույցը, որին ընդդիմադիրները մեկ շաբաթ շարունակ պատրաստվում էին, տեղի ունեցավ գործող նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի կողմնակիցների հանրահավաք, և գոնե մեդիադաշտում արտաքին աշխարհի համար երևացին երկու ցույցեր՝ մեկը՝ ընդդեմ Լուկաշենկոյի, մյուսը՝ հօգուտ: Ակնհայտ է, որ Բելառուսի իշխանությունները շատ ավելի կոպիտ են գործում, և դիմադրություն կա՝ ի տարբերություն Հայաստանի, որտեղ իշխանությունները անհրաժեշտ խստությամբ չարձագանքեցին անգամ ամենասկզբում, երբ բողոքի ցույցերը զանգվածային չէին և չէին սպառնում իշխանությանը»,-ասաց քաղաքագետը:

Ընթացող իրադարձությունների երկրորդ խորքային նմանությունը, ըստ Մելիք-Շահնազարյանի, աշխարհաքաղաքական կոմպոնենտի ներկայությունն է թե՛ Հայաստանում, թե՛ Բելառուսում:

«Այս բազմամարդ ցույցերին զուգահեռ բավական լուրջ աշխարհաքաղաքական գործընթացներ են կայանում, և Ռուսաստանի ու Արևմուտքի ներկայությունն այդ գործընթացներում ակնհայտ է: Ինձ մոտ տպավորություն է, որ ի տարբերություն 2018-ի ՀՀ-ի՝ Բելառուսի ներկայիս իշխանություններն այս իրավիճակում փորձում են լեզու գտնել ՌԴ-ի հետ՝ զարգացումների ակունքում տեսնելով նաև վերջինիս միջամտությունը, կամ, առնվազն, մասնակցությունը»,-ասաց նա՝ նշելով, թե Բելառուսի նախագահը վերջին 3-4 տարիների ընթացքում բավական ընդգծված ինքնուրույնության դրսևորումներ է փորձում ցուցաբերել ՌԴ-ից՝ հարաբերությունները հավասարակշռելով Արևմուտքի հետ:

«Այժմ Բելառուսը հրաժարվում է այդ գծից, և հիմնական հարցն այն է՝ Լուկաշենկոն կարողացե՞լ է ռուս գործընկերոջը համոզել, որ այլևս նախկին գիծը չի վարելու և ավելի ենթարկվող է լինելու պաշտոնական Մոսկվայի ցանկություններին, թե՞ ոչ: Եթե կարողանա համոզել, կարծում եմ, որոշ ժամանակով կկարողանա երկարաձգել իշխանությունը, մինչ այն պահը, երբ Բելառուսում գտնվի կոմպրոմիսային նոր թեկնածու, որը կբավարարի և՛ մարդկանց՝ փոփոխությունների տեսնելու ցանկությունը, և՛ քաղաքական էլիտաների համար հավասարակշռող սուբյեկտ կլինի, նաև կկարողանա նորմալ հարաբերություններ պահպանել ՌԴ-ի հետ»,-ասաց քաղաքագետը:

Նրա դիտարկմամբ՝ ընթացող իրադարձությունների զարգացման երկու հնարավոր սցենար կա՝ կա՛մ կարճաժամկետ փուլով Լուկաշենկոյի իշխանության երկարաձգում՝ բայց ոչ նախկին ազդեցությամբ և ինքնուրույնությամբ, կա՛մ, եթե ռուսական կողմն, այնուամենայնիվ, չի հավատում Լուկաշենկոյի խոստումներին, ժամանակավոր Կառավարության ձևավորում:

Հարցին՝ նշված սցենարներն ինչպիսի՞ ազդեցություն կարող են ունենալ տարածաշրջանի, մասնավորապես՝ Հայաստանի վրա, քաղաքագետը պատասխանեց, թե Արցախում պատերազմ սկսել-չսկսելու հարցը կախված է Բելառուսի զարգացումներից:

«Բելառուսում նշված երկու սցենարներն էլ, ըստ էության, մեկ սցենարի երկու զարգացման ձևերն են: Իշխանափոխության խնդիրն օրհասական է, հարց է՝ հիմա՞, թե՞, օրինակ, 1-2 տարի հետո: Ակնհայտ է, որ հետխորհրդային տարածաշրջանում սկսվել են գործընթացներ, որոնց տրամաբանական զարգացման հաջորդ վայրն Ադրբեջանն է: Այնտեղ էլ կա երկարատև հաստատված իշխանություն, որը նույնպես փորձում է ինչ-որ տեղ ինքնուրույն լինել ՌԴ արտաքին քաղաքականությունից, սեփական օրակարգը թելադրել աշխարհաքաղաքական կենտրոններին, և այնտեղ էլ կա պարարտ զանգված՝ նման հեղափոխական գործընթացներ սկսելու համար».-ասաց Մելիք-Շահնազարյանը՝ նշելով, որ եթե Բելառուսում Լուկաշենկոյի «կամքը կոտրելու» գործընթացը հաջողության հասավ, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը կհասկանա, որ ինքը բացառություն չի լինելու և չի կարողանալու դիմադրել:

«Այդ ժամանակ Ալիևն սկսելու է ավելի ուշադիր լինել տարբեր կենտրոնների, բայց այս դեպքում՝ հիմնականում ՌԴ-ի քաղաքական օրակարգին և պահանջներին: Իսկ ՌԴ օրակարգը մեր տարածաշրջանում մեկն է՝ ԵԱՏՄ ընդլայնումը և Ադրբեջանի ներգրավումն այդ կառույցում: Ալիևը սրանից խուսափելու շատ գործիքներ չունի՝ բացի պատերազմի սպառնալիքը, որը կերկարաձգի ինտեգրման գործընթացը: Կախված Բելառուսի զարգացումներից՝ Ալիևը կարող է որպես ինքնապաշտպանական, նաև՝ տարածաշրջանում ՌԴ առաջխաղացումը կասեցնելու մեթոդ՝ ընտրել պատերազմի ճանապարհը Արցախում»,-ասաց քաղաքագետը՝ ընդգծելով, որ այդ հարցի շուրջ Ադրբեջանի իշխանությունները լուրջ կոնսուլտացիաներ են ունենում Թուրքիայի իշխանությունների հետ, ռազմաքաղաքական մակարդակում սերտ համագործակցություն կա:

«Թուրքիան իր հերթին մեծացնում է ռազմաքաղաքական ներկայությունը Հարավային Կովկասում, ինչը, բնականաբար, դուր չի գալու ՌԴ-ին, և վերջինիս ստիպելու է ինչ-որ գործողություններ անել Ադրբեջանի դեմ: Պատերազմի վերսկսման վտանգը Ադրբեջանի անելիքների մեջ ռեալ տարբերակ է՝ ինչ-որ բան փոխելու համար»,-ասաց նա:

Անդրադառնալով Բելառուսում ընթացող իրադարձությունների վերաբերյալ ՀՀ դիրքորոշմանը՝ քաղաքագետը տեսակետ հայտնեց, որ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է Բելառուսի հարցում կրկնօրինակել ՌԴ պաշտոնական շրջանակների դիրքորոշումը:

«Լուկաշենկոյին ուղղված շնորհավորանքը հաջորդեց ՌԴ նախագահի շնորհավորանքին: Ստեղծված իրավիճակում ՀՀ-ի համար առաջնային հարց պետք է լինի անվտանգությունը և Թուրքիայի ակտիվությունը մեր սահմաններում և տարածաշրջանում: Ցավոք, հայկական դիվանագիտությունը գրեթե ոչինչ չի անում՝ Թուրքիայի ակտիվությունը կասեցնելու համար: Հայաստանը մի տեսակ դուրս է մնացել բոլոր տիպի զարգացումներից: Փաշինյանը Տավուշի հուլիսյան սրացումները որևէ երկրի ղեկավարի հետ չի քննարկել, մինչդեռ Ալիևը քննարկել է շատ երկրների ղեկավարների, այդ թվում՝ ՌԴ ղեկավարի հետ: Հայաստանի հետ որևէ մեկը չի խոսում, իսկ Նիկոլ Փաշինյանն ամբողջությամբ դուրս է մնացել այդ գործընթացներից և որևէ ազդեցություն, դերակատարում չունի»,-ասաց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը: