Նիկոլ Փաշինյանի աթոռի տակ ճգնաժամն ավելի երերուն է դարձել. արտահերթ ընտրությունները կարող են կայանալ արդեն մայիսին. «Կոմերսանտ»

Ռուսական «Կոմերսանտ» պարբերականը հոդված է հրապարակել, որում անդրադարձել է Հայաստանում առկա իրավիճակին: Հոդվածում մասնավորապես ասվում է, որ  ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի և Նիկոլ Փաշինյանի հանդիպումից հետո երկրում կրկին սկսել են խոսել արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների մասին: Համաձայն «Իմ քայլը» իշխող դաշինքում «Կոմերսանտ»-ի աղբյուրների, դրանք կարող են տեղի ունենալ արդեն մայիսին կամ հունիսին, եթե ընդդիմության կողմից հավանություն ստանան: Այժմ իշխանությունների հակառակորդները բարենպաստ են ընկալում ընտրությունների գաղափարը, բայց մանրամասների շուրջ հակասություններ դեռ կան. ոմանք պահանջում են, որ երկրում անցումային կառավարություն ստեղծվի դեռևս քվեարկությունից առաջ: Միևնույն ժամանակ, հարցումները ցույց են տալիս, որ նոր խորհրդարանում կայուն մեծամասնություն չի լինի, ինչը նշանակում է, որ անկայունությունը դեռ երկար կմնա:

Հայաստանի նախագահը, որը վերջերս դարձել է քաղաքական ճգնաժամի գլխավոր մոդերատորը, մարտի 13-ին դրա բոլոր մասնակիցներին հրավիրել է իր նստավայր: Այնուամենայնիվ, ոչ բոլորն էին եկել: Արդյունքում, Արմեն Սարգսյանի հետ սեղանի շուրջ էին Նիկոլ Փաշինյանը, նրա «Իմ քայլը» խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը և ընդդիմադիր «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանը: Միևնույն ժամանակ, «Հայրենիքի փրկության շարժում»-ից իշխանությունների ամենաանհաշտ հակառակորդները բոյկոտել են հանդիպումը՝ դնելով տեսականորեն անընդունելի պայմաններ. Փաշինյանի հրաժարական և անցումային կառավարության ձևավորում՝ իրենց առաջնորդ Վազգեն Մանուկյանի ղեկավարությամբ:

Շաբաթ օրը կայացած բանակցությունների արդյունքում նախագահի մամուլի ծառայությունը տարածել է բավականին սուղ մամուլի հաղորդագրություններ, որոնցում կրկնվել է նույն միտքը.
«Հանդիպման ընթացքում ընդգծվել է քաղաքական ուժերի երկխոսության կարևորությունը, և որպես իրավիճակի լուծում ՝ արտահերթ ընտրությունների անցկացումը»:

Ավելի վաղ Նիկոլ Փաշինյանը և նրա «Իմ քայլը» դաշինքը ծայրահեղ հակասական հայտարարություններ էին անում արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների վերաբերյալ` կամ գնալով դեպի դրանք, կամ, ընդհակառակը, մերժելով այս գաղափարը և դիմելով ժողովրդի կարծիքին: Մի անգամ նա նույնիսկ հարցրել է իր աջակցության երթի մասնակիցներին ընտրությունների մասին, և երբ ամբոխը հավանություն չի տվել, նա ասել էր, որ ընտրությունների թեման հանված է օրակարգից:

Բայց, ինչպես պարզաբանել են «Կոմերսանտ»-ի երևանյան զրուցակիցները, այժմ նրանք լրջորեն վերադարձել են դրան: Բեկումնային պահը Նիկոլ Փաշինյանի և Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի միջև կոնֆլիկտի կարգավորումն էր, որտեղ նախկինում հրաժարվում էին ընդունել գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանի հեռացումը:

«Մենք պատրաստ ենք անցկացնել արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ մայիս-հունիս ամիսներին, եթե խորհրդարանական ընդդիմադիր ուժերը համաձայնվեն դրան, անգամ հուշագիր պետք չէ. նրանք կարող են գոնե բանավոր աջակցել գաղափարին: Բայց մենք վախ ունենք, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը կարող է տորպեդահարել այս գործընթացը ՝ լավ իմանալով, որ արտահերթ ընտրությունների արդյունքում նրանց ներկայացվածությունը պատգամավորական կորպուսում զգալիորեն կկրճատվի»,-ասել է «Կոմերսանտ»-ի աղբյուրը «Իմ քայլ»-ում:

«Մենք շարունակում ենք պնդել, որ արտահերթ ընտրությունները ներքաղաքական փակուղուց դուրս գալու միակ ելքն են»,- «Կոմերսանտին» ասել է «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Կարեն Սիմոնյանը:

Եվ նա անմիջապես ներկայացրել է իր սեփական հաշվարկները, թե երբ դրանք կարող են անցկացվել. «Եթե Փաշինյանը, օրինակ, ապրիլի 1-ին հրաժարական տա, ապա երկու շաբաթ անց խորհրդարանը կլուծարվի, և ընտրությունները կանցկացվեն ոչ ուշ, քան մայիսի 30-ը»: «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության ղեկավար  Գագիկ Ծառուկյանը նույնպես հանդես է եկել արտահերթ ընտրությունների օգտին «ներքաղաքական լարվածությունը թուլացնելու համար»:

Վերջապես, ընտրություններին մասնակցելու պատրաստակամություն հայտնել է  Փաշինյանի հիմնական հակառակորդը`Հայաստանի նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը: Անգամ կարելի է ասել, որ նա արդեն պատրաստվում է դրանց՝ ստեղծելով իրեն սատարող տարածաշրջանային կառույցներ: Այնուամենայնիվ, նա չի շտապում ստեղծել նոր քաղաքական ուժ, ըստ երևույթին, որպեսզի այն վաղաժամկետ չդարձնի հակառակորդների հարձակման թիրախ:

Հայաստանում արտահերթ ընտրություններ նախաձեռնելն այդքան էլ հեշտ չէ. ըստ սահմանադրության, դա կարելի է անել միայն այն դեպքում, եթե կառավարության ներկայիս ղեկավարը հրաժարական տա, իսկ հետո խորհրդարանը երկու անգամ չկարողանա ընտրել նորին:

Բայց նույնիսկ այս տարբերակը ձեռնտու չէ «Հայրենիքի փրկության շարժման» առավել արմատական անդամներին: Նրանք կարծում են, որ Նիկոլ Փաշինյանի ազդեցությունը դեռ բավականաչափ ուժեղ կլինի արդյունքը կեղծելու համար, ուստի ընտրությունները պետք է անցկացվեն միայն անցումային կառավարության կողմից, որը կգլխավորի իրենց ղեկավարը:

Խորհրդարանական ընդդիմադիրներն իրենց հերթին ավելի մեղմ են տրամադրված: «Իհարկե, իշխանությունները կարող են փորձել կեղծել ընտրությունների արդյունքները, բայց դրա համար ել գոյություն ունի ընդդիմությունը, որպեսզի դա թույլ չտա: Մյուս կողմից, չեմ կարծում, որ հիմա, երբ պետական որոշակի կառույցներ դեմ են արտահայտվում Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությանը, իսկ մյուսների մոտ դժգոհություն կա կառավարությունից, իշխանությունները վարչական ռեսուրսն օգտագործելու մեծ հնարավորություններ ունեն»,-ասել է Կարեն Սիմոնյանը:

Խորհրդարանական ընտրություններից հետո Հայաստանն անխուսափելիորեն կկանգնի նույնքան բարդ խնդրի առաջ, այն է` սահմանադրության բարեփոխումը: Երկու քաղաքական ճամբարներն էլ խոսում են գործող հիմնական օրենքի անկատարության մասին, և նրանք առաջարկում են նույն փոփոխությունները մտցնել՝ հրաժարվել խորհրդարանական հանրապետությունից և վերադառնալ կիսանախագահական համակարգ: «Եթե մենք գնանք արտահերթ ընտրությունների մայիսին, ապա սահմանադրական բարեփոխումը պետք է հետաձգվի և դրան վերադարձ կատարվի  ընտրություններից և նոր խորհրդարանի և կառավարության ձևավորումից հետո»,-ասել է «Կոմերսանտ»-ի աղբյուրը իշխող խմբակցությունից:

Մինչդեռ արտահերթ ընտրությունների արդյունքները շատերի համար կարող են տհաճ անակնկալ լինել: Փետրվարի 8-ից 16-ը ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) ֆինանսավորմամբ անցկացված հեռախոսային հարցման արդյունքների համաձայն, քաղաքացիների 44%-ը ընդհանրապես չի ցանկանում քվեարկել, 33%-ը պատրաստ է կրկին քվեարկել Նիկոլ Փաշինյանի օգտին, իսկ 12%-ը դժվարացել է պատասխանել:

Հայ քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը կարծում է, որ երկիրը դեռ կոնսենսուս չի կազմել արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու համար: «Քաղաքական ուժերը դեռ միայն առաջ են քաշում իրենց պայմանները արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու համար: Կարևոր հարց չի լուծվել. ի՞նչ օրենսդրությամբ են անցկացվելու ընտրությունները: Ներկայումս իշխանությունները փոխում են ընտրական օրենսգիրքը ՝ բարձրացնելով ընտրական արգելքը դաշինքների համար, որը ներկայիս 7 տոկոսի փոխարեն կարող է 8-ից 10 տոկոս դառնալ` կախված մեկ դաշինքի կուսակցությունների քանակից: Կարծում եմ, որ դա արվում է հենց Ռոբերտ Քոչարյանի համար. բարդացնել նրա խնդիրը, եթե նա որոշի գլխավորել քաղաքական բլոկը»,-ասել է Միքայելյանը:

Բացի այդ, Միքայելյանի կարծիքով, արտահերթ ընտրությունները չեն կարող հանգեցնել ներքաղաքական ճգնաժամի վերջնական լուծմանը: «Սա կարող է որոշակի լեգիտիմության սահման տալ նոր իշխանություններին, բայց այս իրավիճակում պարտվողները, ամենայն հավանականությամբ, կմեղադրեն իշխանություններին կեղծիքների համար, և սա ուղիղ ճանապարհ է դեպի նոր ճգնաժամ: Այսինքն՝ մենք դեռ հեռու ենք ներքին կայունությունից », - համոզված է փորձագետը: