Ինքներս պետք է մեր հարցերը լուծեինք, հարց է առաջանում, թե արդյոք մեր կողմից ամեն ինչ արել ենք, երբ ուրիշներից ենք ինչ-որ բան պահանջում․ Թևան Պողոսյանը՝ իշխանությունների՝ ՀԱՊԿ-ից դժգոհելու մասին

«Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի» նախագահ Թևան Պողոսյանի խոսքով՝ ցանկացած իրավիճակում, ցանկացած պայմանում յուրաքանչյուր երկիր պարտավոր է ապահովել իր սահմանների անվտանգությունը։

Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նշեց՝ մենք էլ ունենք մեր Սահմանադրությունը, օրենքները, մեր պարտավորությունները, և հարց է առաջանում, թե արդյոք մեր կողմից ամեն ինչ արել ենք, երբ ուրիշներից ենք ինչ-որ բան պահանջում։ Նա նման դիտարկումներ արեց՝ անդրադառնալով Հայաստանի կողմից ՀԱՊԿ-ին ուղղված մեղադրանքներին։

«Հիմա դու գտնվում ես մի կոլեկտիվ անվտանգության համակարգում, որի բոլոր անդամները տեսնում են, թե դու ինքդ ինչպես ես քեզ վերաբերվում․ինչ ես անում, ասում քո նպատակներին հասնելու համար։ Բոլորը հիշում են, որ ասվել է, թե Սև լճի 30 տոկոս տարածքի համար մենք պատերազմ չենք մղելու, ասել ենք՝ 24 ժամ ենք տալիս, բայց ոչինչ չենք արել։ Մեզ երեսով են տալիս, որ Արցախը չենք ճանաչել․ ասվել է չէ՞, որ նույնիսկ Հայաստանն Արցախը չի ճանաչել, մեզնից ի՞նչ եք ուզում։ Դա եղել է, չէ՞։ Ուրեմն հիմա պետք է թույլ չտանք, որ նմանատիպ իրավիճակ լինի»,- ասաց նա։

Հիշեցնենք, որ, ըստ Անվտանգության խորհրդի գրասենյակի հաղորդագրության, ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանն իր մտահոգությունն էր հայտնել ս.թ. հունիսի 3-ին ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի հայտարարության մեջ հնչեցված որոշ ձևակերպումների և գնահատականների կապակցությամբ:

Ըստ հաղորդագրության՝ ԱԽ քարտուղարը համոզմունք էր հայտնել, որ ստեղծված իրավիճակը չի կարելի որակել որպես միջադեպ, քանզի արդեն տևական ժամանակ է, ինչ Ադրբեջանի զինծառայողները չեն լքում ՀՀ սուվերեն տարածքը: Հաշվի առնելով, որ ադրբեջանական կողմի գործողությունները Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի մի մասի բռնազավթման ակնհայտ փորձ են, Արմեն Գրիգորյանը ևս մեկ անգամ շեշտել էր, որ ՀԱՊԿ քարտուղարության մակարդակով կատարվող ձևակերպումների հարցում անհրաժեշտ է ցուցաբերել զսպվածություն՝ իրավիճակի հանգուցալուծմանն ուղղված կառուցողական ջանքերը հարվածի տակ չդնելու համար:

Թևան Պողոսյանի խոսքով՝ Հայաստանն իր վարքագիծը երկու ուղղությամբ պետք է փոխի, որպեսզի կարողանա ինչ-որ բան պահանջել ուրիշներից։ «Նախ՝ ինքներս պետք է կարողանայինք մեր հարցերը լուծել։ Գոնե պետք է փորձեինք դա անել։ Ես վստահ եմ, որ եթե մենք դա անեինք, ինքներս մեզ պաշտպանեինք, ինչ-որ ռազմական գործողություններ լինեին, շատ ինստիտուտներ կաշխատեին, նաև՝ ՀԱՊԿ-ը, Ռուսաստանը,- ասաց նա՝ մատնանշելով, որ տեսանք, երբ ռազմական գործողություններ եղան, պատերազմ եղավ, Ռուսաստանն իր խաղաղապահ զորքերը բերեց,- հիմա սա չենք արել, նա չենք արել, ինչ-որ բան ենք պահանջում։ Դիմել ենք, որ հարցը ՀԱՊԿ-ում քննարկվի, մարդիկ էլ նստել են, սկսել են հարցը քննարկել, երկու ամիս է՝ այդ քննարկումները կան, բանակցային գործընթացի մեջ եք, այսօր պիտի այդ գնահատականը լսեի՞նք»։

Թևան Պողոսյանն իր տարակուսանքը հայտնեց՝ ինչո՞ւ երկու ամիս ոչինչ չի արվել։ «Ինչ-որ մի պաշտոնյա, որի ուղիղ պարտականությունն էր Արցախի հարցում բազմաթիվ գործեր անել, բայց չի արել, ցուցադրաբար զանգում է Զասին ու ինչ-որ բա՞ն է խոսում։ Այս երկու ամիսը ինչո՞վ էիր զբաղված։ Մինչև այս նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ ասում էիք, թե շատ ճիշտ է ամեն ինչ ընթանում, բոլորը ողջունում են մեր մոտեցումները, բոլորը մեզ ասել են՝  ճիշտ եք անում, բոլորը մեզ օգնելու են։ Իմ հիշողությունը մեկ օրվա չէ։ Ես հիշում եմ նախընտրական քարոզարշավին արված բոլոր հայտարարությունները»,- ասաց նա։

Ստեղծված իրավիճակը, ըստ նրա, արդյունք է նրա, որ չի աշխատում դիվանագիտությունը, չեն աշխատում պետական ինստիտուտները։

Պատասխանելով դիտարկմանը, թե կարող են ՀՀ իշխանությունների նման դժգոհությունները պատճառ դառնան ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու, Թևան Պողոսյանն ինքը հարց բարձրացրեց․ «Իշխանություննե՞րը, որոնք վերացրել են մեր պետականությունը, պիտի ՀԱՊԿ-ից դուրս գան։ Եթե երկրումդ չաշխատող պետական ինստիտուտներ են, ի՞նչ կարևոր է՝ ՀԱՊԿ-ում ես, թե՞ դրանից դուրս։ Կամ ո՞ւմ ենք վախեցնում ՀԱՊԿ-ից դուրս գալով՝ մե՞զ, թե՞ ՀԱՊԿ-ին»։

Նա նաև նկատեց, որ պետք է մեզ հաշվի տանք՝ ո՞ւմ ենք ուրախացնելու, ո՞ւմ ենք վնասելու ՀԱՊԿ-ից դուրս գալով՝ մեզ շրջապատող 90 միլիոնանոց թշնամիների՞ն։ «Նրանց կուրախացնենք։ Ինչ-որ մեկը կա՞, որ դրանով վախեցնելու ենք, իսկ կա՞ ինչ-որ մեկը, որ տուժելու է դրանից։ Մենակ պետք չէ ասել, որ Հայաստանը դրանից հետո մտնելու է ՆԱՏՕ։ Թուրքիան դեմ է քվեարկելու Հայաստանի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցությանը»,- ասաց նա։

Նրա դիտարկմամբ՝ ցանկացած գործողություն պլանավորելիս, պետք է պատկերացնել դրա սցենարները, հասկանալ դրա արդյունքները։ «Թող ինչ-որ մեկն ինձ բացատրի, թե այդ սցենարի արդյունքում ով ինչքան է կորցնելու, ինչքան է շահելու։ Եթե պարզվի, որ բոլորը 4 կողմում շահելու են, իսկ Հայաստանն ավելի շատ է կորցնելու, ուրեմն կրկին առաջնորդվելու ենք պարտվողական մոտեցմամբ»։

Պատասխանելով մեկ այլ դիտարկման, թե ինչպես է պատկերացնում իրավիճակի հանգուցալուծումը, Թևան Պողոսյանն առաջարկեց պատկերացնել, թե ինչպես է իրեն զգում Y պետությունը, որը 1994 թվականին գնացել է զինադադարի և իր պատկերացումներով 26 տարի տեսել է՝ ինչպես է X պետությունը տեղակայվել իր տարածքներում։

«Y-ը Ադրբեջանն է, X-ը՝ Հայաստանը։ Պե՞տք է սեփական փորձից սովորել, թե ինչ անել։ Պետք է պատրաստել, որ վաղը քշենք։ Ասում ենք՝ օրենքի դիկտատուրայի երկիր ենք ստեղծում։ Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով ՀՀ Զինված ուժերը պարտավոր են պահպանել ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը, ՀՀ սահմանների անձեռնմխելիությունը։ Արդյոք Զինված ուժերը կատարո՞ւմ է իր պարտականությունը։ Ո՛չ։ Այդ պարտականությունը հանվա՞ծ է, օրենք փոխե՞լ մենք։ Ի՞նչ օրենքի դիկտատուրայի մասին ենք խոսում, եթե մեր սեփական օրենքները, Սահմանադրությունը կյանքի չենք կոչում։ Եթե կարող եք, բանակցությունով արեք, չեք կարող, ուրեմն ուժով պետք է անենք։ Նույն Ադրբեջանը օրինակ»։

Թևան Պողոսյանը հույս հայտնեց, որ մի օր հայ ժողովուրդը կգիտակցի իրեն սպառնացող վտանգների չափը, կընտրի այն իշխանությանը, որը կսկսի կյանքի կոչել ՀՀ օրենքները։

«Այդ հույսով էինք հունիսի 20-ին։ Ցավոք սրտի, այնպես ստացվեց, որ ընտրության արդյունքներով ուրախացրինք մեր թշնամիներին՝ 10 միլիոն ադրբեջանցիներին, 90 միլիոն թուրքերին։ Ուրախացրինք բոլորին, բացի մեզնից, մեր թոռների, կոռների համար երկիր կառուցելու շանսը բաց թողեցինք։ Հարց եք տալիս՝ ի՞նչ պետք է անենք։ Պետք է ազգային երազանքը ձևավորենք, հայ ազգը պետք է վերածվի քաղաքական ազգի, հայոց պետականություն պետք է վերածնվի մեր մեջ։ Պետք է կարողանանք ազգային պետություն կառուցել։ Եթե այսօրվա իշխանությունները գիտակցաբար կգնան այդ քայլին, կհասկանան, որ իրենց լավագույն գործողությունը կլինի հեռանալը հանուն Հայաստանի, թող անեն, եթե ոչ, ապա թող պայքարողները պայքարեն այնքան ժամանակ մինչև հայ ժողովրդի մոտ կձևավորվի ընկալումները, որ պարտվողական իշխանությունների արած գործողությունների արդյունքը կլինի Հայաստանի թուրքական վիլայեթացումը, նրանք պետք է հեռանան, և գան ազգային իշխանություններ»։