Հայ-թուրքական կինոպլատֆորմի ֆիլմերը կարտացոլեն պատմական ճշմարտությունը. Հարություն Խաչատրյան

«Ոսկե ծիրան» ամենամյա միջազգային կինոփառատոնի հիմնադիր-տնօրեն Հարություն Խաչատրյանը Tert.am-ին ներկայացրեց Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ փառատոնի շրջանակներում իրականացվելիք ծրագրերը, մասնավորապես հայ-թուրքական կինոպլատֆորմը, ինչպես նաև դրան թուրք ռեժիսորների մասնակցությանը։ «Բոլոր ֆիլմերն էլ հայասեր, հայանպաստ պատմություններ են, արտացոլում են պատմական ճշմարտություն, և եթե գեղարվեստական դրվագներ կան, դրանք ևս հայանպաստ են»:

-Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ «Ոսկե ծիրանի» հայ-թուրքական պլատֆորմում ի՞նչ ֆիլմեր են նախատեսվում ցուցադրել:

-Մենք արդեն քանի տարի է այդ սցենարները հաստատում ենք, որոնք նկարում են հայեր, թուրքեր և քրդեր: Այդ ֆիլմերի որոշ մասն արդեն պատրաստ է, որոշ մասը դեռ պետք է պատրաստեն: Հինգից վեց ֆիլմ կլինի թուրքական կողմից, մոտ չորս ֆիլմ՝ հայկական կողմից, որոնք կընդգրկեն հուլիս ամսի «Ոսկե ծիրանի» 2015թ.-ի ծրագրում:

-Իսկ ի՞նչ բովանդակության կլինեն այդ ֆիլմերը:

-Այդ ֆիլմերը հիմնականում թուրքերի, քրդերի, հույների հիշողություններ են, որոնք հանկարծ իրենց արմատներն են հայտնաբերել, հիշողություններ են իրենց ծնողների, պապերի մասին, որոնք պարզվել է, որ հայեր են եղել և թաքնված են: Կա նաև քրդական ցեղասպանության մասին սցենար, ինչպես նաև հայերի կողմից նկարված ժամանակագրություններ, որոնք ցույց են տալիս հայկական հետքը Ստամբուլում կամ թուրքական այլ բնակավայրերում: Բոլոր ֆիլմերն էլ հայասեր, հայանպաստ պատմություններ են, արտացոլում են պատմական ճշմարտություն, և եթե գեղարվեստական դրվագներ կան, դրանք ևս հայանպաստ են:

- Թուրք ռեժիսորներն ինչպե՞ս են վերաբերվում փաստին, որ բոլոր ֆիլմերում հայանպաստ տարրն առկա է:

-Իրենք նորմալ են դա ընդունել, որովհետև նույնիսկ մեկ–երկու քննարկում եղել է Ստամբուլի միջազգային կինոփառատոնում, որտեղ եղել է ժյուրի, որպեսզի հաստատի սցենարները: Այն սցենարը, որը թուրքերն էին ներկայացրել և պետք է ֆինանսավորվեր, մի պատմություն էր, որտեղ թոռը հիշում է իր պապին, ով թաղված չէ իրենց գյուղում ինչ-որ պատճառով: Դա փաստագրական ֆիլմ է, և հերոսը փորփրում է իր պապերի պատմությունը և հայտնաբերում, որ պապը հայ է եղել, և թույլ չեն տվել հային թաղել իրենց գյուղում: Եվ պարզվում է, որ այդ պատմությունով շատերը սկսում են հիշել, որ իրենց պապերն էլ հայկական արմատներ ունեն: Սա այն սցենարներից մեկն էր, որն ինձ համար շատ հուզիչ և կարևոր էր, քանի որ այն փաստերի վրա է հիմնված, առանց հորինելու և արհեստական մասեր ավելացնելու:

- Փաստորեն թուրք ռեժիսորը նման սցենա՞ր է ներկայացրել:

-Այո՛, նման պատմություններ ներկայացրել են նաև Բեյրութից ռեժիսորներ, բայց, դժբախտաբար, մենք այդքան գումար չունենք, որ մի քանի ֆիլմ միանգամից կարողանայինք ֆինանսավորվել, բայց այդ լավագույնները ֆինանսավորվեցին և նկարվեցին: Դրանք ճշմարտության վրա հիմնված սցենարներ են:

-Իսկ փառատոնի շրջանակներում Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ ի՞նչ ծրագրեր եք նախատեսում իրականացնել:

- «Ոսկե ծիրանի» շրջանակներում մեծ ծրագիր է լինելու, լինելու է Ցեղասպանության ծրագիր, որը նկարել են հայերը, Ցեղասպանության ծրագիր, որը նկարել են օտարները, ինչպես նաև ծրագիր ունենք աշխարհի ցեղասպանությունների մասին: Այսինքն՝ մի քանի ֆիլմեր էլ լինելու են աշխարհի ցեղասպանությունների մասին, որպեսզի ամբողջ աշխարհը մտնի նույն ծրագրի մեջ, ինչպես Հայաստանը և Հայոց ցեղասպանությունը: Այն բոլոր ռեժիսորները, ովքեր Հայոց ցեղասպանության մասին ֆիլմ են նկարել, այս տարի հրավիրվելու են փառատոնին:

-Ըստ Ձեզ՝ «Ոսկե ծիրանի» շրջանակներում ուրիշ ինչ ծրագիր կարելի է իրականացնել, որպեսզի հարցը հնարավորինս համաշխարհային հնչեղություն ստանա:

-Նման մի ծրագիր ենք նախատեսել, պետք է փառատոնի շրջանակներում ցուցադրված լավագույն ֆիլմերը տանենք աշխարհի լավագույն մայրաքաղաքներում ցուցադրենք և քննարկումներ անցկացնենք Ցեղասպանության մասին, որպեսզի կարողանանք տարածել այդ պատմությունները: Հակառակ դեպքում միայն Հայաստանում ցուցադրելն օգուտ չի տա, այդպես առավելագույնը կդիտենք մենք, մեր հյուրերը: Այստեղ կցուցադրվեն մոտ 30-ից ավել ֆիլմեր, և երբ վերջնական ծրագիրը հաստատվի, արդեն պարզ կլինի, թե որ երկրում ինչ ֆիլմեր են ցուցադրվելու:

-Փառատոնի շրջանակներում ամեն տարի Ցեղասպանությանն անդրադարձ լինում է: Ըստ Ձեզ՝ Ցեղասպանության ճանաչման գործում «Ոսկե ծիրանի» դերն ինչպիսի՞ն է եղել մինչ այսօր:

- Քանի որ ես մի քանի անգամ եմ այդ ծրագիրն արել, ոչ միայն Ցեղասպանության, այլ նաև Ղարաբաղյան հարցի, թուրքերի հետ կապված մեր խնդիրների շուրջ անդրադարձներ եղել են: Մենք թուրք ռեժիսորներին և մտավորականներին հրավիրում էինք իրենց ֆիլմերով, ինչպես օրինակ՝ Ֆաթիհ Ակինը, ով Հայոց ցեղասպանության մասին ֆիլմ նկարեց: Կարևոր չէ, թե ինչ որակի էր և ինչ հաջողության հասավ, կարևորն այն էր, որ մեծ ռեժիսորին մենք բերեցինք Հայաստան, նրան տարանք Ցեղասպանության թանգարան և Եղեռնի հուշարձան, այդ մարդն այնքան ազդվեց, որ մի քանի տարի զբաղվեց այդ հարցով, ֆիլմ նկարեց, որը ցուցադրվեց Վենետիկի փառատոնում, ինչը շատ կարևոր էր: Եվ հիմա այդ ֆիլմը ցուցադրվում է աշխարհի տարբեր անկյուններում, ցուցադրվելու է նաև «Ոսկե ծիրանի» շրջանակներում: Այսինքն՝ փառատոնի միջոցով ծանոթացան և´ Ցեղասպանությանը, և´ Հայաստանի, հայկական արվեստի և խնդիրների հետ: Եվ ամեն մեկը, կարծես, իր արվեստի մեջ տարածեց այդ պատմությունները: Մի քանի հոգի հիմա նկարում են:

-Իսկ ավելի շատ ո՞ր ֆիլմերն են հաջողություն ունենում՝ դաժան տեսարաններ պարունակողնե՞րը, թե՞ այդ ամենն այլաբանորեն ներկայացվածները:

- Տաղանդավոր ֆիլմերն են հաջողության հասնում: Դաժան տեսարաններն այդքան կարևոր չեն, պետք է տաղանդավոր և պրոֆեսիոնալ ֆիլմեր լինեն: Եթե ֆիլմը տաղանդավոր է լինում, ամեն ինչի վրա ազդում է, եթե դու դաժան տեսարաններով ես նկարում բավականին հաջող ֆիլմ, կարող է ավելի վատ ազդեցություն ունենալ: