Խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններից առաջ կնախաձեռնենք սահմանադրական փոփոխություններ. Ն. Փաշինյան (թարմացված, տեսանյութ)

20:51

Ամփոփելով Նիկոլ Փաշինյանը հավելեց. «Ես հանրապետականներին և նրանց սատելիտներին խորհուրդ եմ տվել սատանի մայլում քյանդրբազություն չանել, հիմա էլ նույն խորհուրդն եմ տալիս»:

Հանրահավաքն ավարտվեց:

20: 43 

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձավ «Մարտի 1»-ի գործին և նշեց, որ ՀՔԾ պետի հարցազրույցները լսելով՝ կարող է ասել, որ, ըստ էության, այդ գործն ամբողջ ծավալով  բացահայտված է: «Պատասխանատու եմ ասում՝ չկա տարբերակ, որ ոճրագործներից, նրանց պարագլուխներից որևէ մեկը խուսափի պատասխանատվությունից»,-ասաց նա:

Նա նաև անդրադարձավ ներքաղաքական վիճակին և նշեց, որ մինչ մայիս պետք է արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ տեղի ունենան, և հիմա Սահմանադրական հնարավորությունը հետևյալն է, որ ես, որպես վարչապետ, պետք է հրաժարական տամ, և խորհրդարանը երկու անգամ անընդմեջ չընտրի վարչապետ, որ տեղի ունենա խորհրդարանական ընտրություն:

Հիմա նրանք մտածում են, թողենք, հրաժարական տան, հետո արագ, թաքուն կընտրենք նոր վարչապետ»,-ասաց նա և նշեց, որ այդ մարդիկ շարունակում են չհասկանալ, թե ինչ է կատարվում Հայաստանում:

«Բայց քանի որ չեն հասկանում՝ ինչ է կատարվում Հայաստանում, մենք կնախաձեռնենք Սահմանադրական փոփոխություններ, որի իմաստը կլինի հետևյալը, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ կարող են տեղի ունենալ ոչ միայն վարչապետի հրաժարականի պայմաններում, այլ խորհրդարանը ինքը կարող է որոշում կայացնել ինքնալուծարման մասին»,-ասաց նա:


20: 40

Նիկոլ Փաշինյանը կարևորեց պետական կառավարման համակարգի արդյունավեետության բարձրացումը, քանի որ այսօր ըստ էության անարդյունավետ կերպով ծախսվում է պետական բյուջեի մի հսկայական մասը: 

Նա նշեց, որ նախարարությունների, պետական կառավարման մարմինների թիվը շոշափելիորեն պետք է կրճատվի: Նա կարևորեց ներդրումների ներգրավումը և կոչ արեց գալ Հայաստան և կատարել լրջագույն ներդրումներ, քանի որ ՀՀ-ում հաստատված է օրենքի գերակայություն:

Նիկոլ Փաշինյանը վստահեցրեց, որ ոչ մի բիզնես չի փակվելու, ոչ մի բիզնես, գործարան, ունեցվածք չի խլվելու: «Հիմա էլ ՀՀԿ-ները, հակահեղափոխականները լուրեր են տարածում, որ ներդրումները չեն գալիս և սպասում են, թե ինչ է լինելու և նշեց, որ ոչ մի բան էլ չի լինելու, և այն, ինչ եղել է, արդեն եղել է, և հայ ժողովրդի հաղթանակը անշրջելի է»,-ասաց նա:

20:38

Վարչապետ Փաշինյանն իր ելույթում նկատեց, որ պրակտիկա կար նախորդ իշխանությունների մոտ՝ գործողությունների պատասխանտվությունը դուրս գցելու: «Իբր այդ իրենք չեն մեղավոր, դրսում ուժեր կան, որ թույլ չեն տալիս կոռումպացված չլինել: Երբ նրանք բանտի ճանապարհին են, զանգում են Ռուսաստան, ասում են, որ ձեր դեմ են անում: 

Իզուր մի զանգեք, այդ զանգերը ձեզ չեն փրկելու, քանի որ Մոսկվայում միամիտ մարդիկ չկան, Երևանում ևս միամիտ մարդդիկ չկան»,-ասաց նա:

Վարչապետն ավելացրեց, որ պետական կառավարման համակարգի կառավարումը ստանձնելով համոզվել են, որ դա նման է սուտլիկ որսկանի երեք կաթսաներին, որ երկուսը ծակ է, մեկն էլ ընդհանրապես տակ չունի: «Մեր պետությունը այնքան կոռուպացված է եղել, որ որքան վերևից արդյունքը լցրել ենք այդ կաթսաների մեջ, տակերից փախել է մի քանի տասնյակ կոռումպացվածների գրպաններ: Բայց պաշտոնապես ուզում եմ ասել, որ այսօր ՀՀ-ում կոռուպցիա չկա, սա չի նշանակում, որ չկա ոչ մի պաշտոնյա, որ կաշառք չի վերցնում, որ ՀՀ բարձրաստիճան պաշտոնյաների մեջ չկան կոռումպացված անձիք և չեն լինելու, ես դա ձեզ անձամբ երաշխավորվում եմ»,-ասաց նա և նշեց, որ կարող են վստահ լինել, որ պետական բյուջեի ամեն մի լումա պահպանվելու է և ծախսվելու է նպատակային:

20: 25 

Վարչապետն իր ելույթում անդրադարձավ նաև հայ-ռուսական հարաբերություններին և ծիծաղելի համարեց այն գնահատականը, թե հայ-ռուսական հարաբերություները վատ մակարդակի վրա են: Նա նշեց, որ 2 անգամ հանդիպում է ունեցել նախագահ Պուտինի հետ և երեք անգամ հեռախոսազրույց է ունեցել:



Փաշինյանը վստահեցրեց, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները ոչ միայն վատ չեն, այլ ի հեճուկս ՀՀԿ-ի՝ լավ են և գնալով ավելի ու ավելի լավանալու են: «Մենք ասել ենք, որ արտաքին քաղաքական ռևերենսներ չեն լինելու, և նպատակներից մեկը հայ-ռուսական հարաբերությունները խորացնելն է»,-ասաց նա:

Նա հայտնեց, որ շուտով կիմանան հայ-ռուսական համատեղ հումանիտար նախագծի մասին, որը աննախադեպ է երրորդ հանրապետության պատմության մեջ: «Դա լինելու է մի համագործակցություն, որը նախադեպ չի ունեցել և լինելու է կոնկրետ ապացույցը, որ գնում ենք մեր հարաբերությունները նոր մակարդակի բարձրացնելու ուղղությամբ»,-ասաց նա: Նա նշեց, որ Հայ-ռուսական ռազմավարական հարաբերություները խորանալու են, և ԵՄ-ի հետ ևս հարաբերությունները լավացնելու են:

20:21 

Լրատվամիջոցներ են առնում, ֆեյքեր են վարձում, որ գրեն, թե Փաշինյանը եկել է հողեր հանձնելու: Այս մասին ելույթում ասաց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: «Ես Ղարաբաղի հարցով դեռ ոչ մի բան չեմ բանակցել: Նրանք իրենց հետ են շփոթում, որ բացի հող հանձնելուց ուրիշ բանի մասին չեն բանակցել, և ես դա գիտեմ փաստաթղթավորված, որովհետև տիրապետում եմ բանակցային գործընթացի ողջ պրոցեսին»,-ասաց նա:

Նիկոլ Փաշինյանը նշեց, որ Արցախի անունից պետք է բանակցի Արցախի Հանրապետությունը, և ինքը բանակցում է ՀՀ-ի անունից: Բայց դիմելով ժողովրդին՝ կոչ արեց հաստատել, որ պատրաստ ենք ազգովի ջախջախիչ հակահարված տալու Ադրբեջանի ցանկացած սադրանքի: «Բայց մենք նաև պատերազմ չենք ուզում, մենք իսկապես պատրաստ ենք խաղաղ բանակցությունների, հասնել խաղաղ կարգավորման, բայց նա, ով փորձում է ինձ վրա որևէ կասկած գցել, նրանք չեն հասկանում, որ Ղարաբաղի հարցի լուծող-չլուծողը կառավարությունը չէ, այլ ժողովուրդն է:

Եթե բանակցային գործընթացի արդյունքում կլինի կարգավորման մի տարբերակ, որը ես կհամարեմ, որ լավ տարբերակ է, որևէ մեկը չմտածի, որ ես ձեզնից թաքուն գործողություն կանեմ կամ թուղթ կստորագրեմ: Երբ տեսնեմ, որ կա տարբերակ, որի շուրջ կարելի է խոսել, ես կգամ ու կկանգնեմ այստեղ, բոլոր մանրամասնություններով կներկայացնեմ, և դուք կորոշեք` գնում ենք, թե չենք գնում»,-ասաց նա:

Նա նշեց նաև, որ կան մարդիկ, որ խոսում են, թե Հայաստանում քաղաքացիական պատերազմ կարող է լինել: «Քաղաքացիական պատերազմ տո միայն ձեր օֆիսներում կարող է լինել: Դուք քանի քաղաքացու աջակցություն ունեք, 17 նախկին կոռուպցիոներ, 22 հատ էլ ֆեյք»,-ասաց նա և նշեց, որ եթե մեկը սպառնաց քաղաքացիական պատերազմով, նրանով ԱԱԾ-ն է զբաղվելու:

20:12 

Հրապարակում իր ելույթում Նիկոլ Փաշինյանը հարց բարձրացրեց, որ նրանք, ովքեր քաղաքական հալածյալ են, ապա ինչու են հիմա ազատության մեջ: «Թե՞ ձեզ թվում է՝ մենք ձևերը չգիտենք դատավորներին զանգելու, հաթաթա տալու: Մենք հրաժարվել ենք այդ պրակտիկայից, և հպարտ եմ մեր կառավարության համար, որ հրաժարվել ենք այդ պրակտիկայից»,-ասաց նա և նշեց, որ դա չի նշանակում, որ որևէ մեկին թույլ են տալու խուսափել պատասխանատվությունից: 

«Բացառում եմ, որ որևէ մեկը կխուսափի «Մարտի 1»-ի 10 քաղաքացիներին սպանելու և ՀՀ-ում պետական հեղաշրջում իրականացնելու պատասխանատվությունից: Չի կարող լինել այդպիսի բան: Նստելու եք բոլոր մարդասպաններով, և լիազորված եմ սա հայտարարել ՀՀ ժողովրդի, քաղաքացիների անունից»,-ասաց նա:

20: 05

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը այս հարյուր օրվա ամենահիշարժան ձեռքբերումներից մեկը կոռուպցիայի դեմ պայքարն է համարում: Նա հիշեցրեց, որ խոստացել էր, որ բացահայտելու են ՀՀ «թալանչիներին» և հերթով անում են դա:

«Կոռուպցիայի դեմ պայքարում կարևորագույն խնդիրները ոչ թե բանտերը լցնելն է, այլ ձեզանից գողացված գումարերը լումա առ լումա վերադարձնելը: Այսօր արդեն տասնյակ միլիոն գողացված դոլարներ վերադարձվել և վերադարձվում են պետությանը, սակայն իրավապահ մարմինները աշխատում են խստագույն ծանրաբեռնվածությամբ: Տեղի են ունեցել իրադարձություններ, որոնք հարց են առաջացնում, թե դատական համակարգը ոչ միայն ֆիզիկապես, այլ նաև բարոյապես ի վիճակի է իրականացնել կոռուցպիայի դեմ պայքար»,-ասաց նա:

Վարչապետը նկատեց, որ տեսակետներ են հնչում, որ դատավորների զգալի մասը սպասարկել է երկար տարիներ կոռուպցիոն համակարգին,  բազմաթիվ դատավորներ եղել են կոռուպցիոն համակարգի մաս, և այս իմաստով անվստահությունը դատական մարմինների նկատմամբ շարունակում է շատ խորը մնալ, սա չափազանց նուրբ թեմա է, և չպետք է տրվեն դատական իշխանության գործերին միջամտելու գայթակղությանը: 

Նա վստահեցրեց, որ առաջին իսկ օրից դատական իշխանությանը հրահանգներ տալու արատավոր պրակտիկայից հրաժարվել է, սակայն դա չի նշանակում, որ նախորդ իշխանությունից պետք է հրահանանգեր լինեն: «Խելքներդ գլուխներդ հավաքեք և կատակ չանեք ժողովրդի հետ»,-ասաց նա:
Վերջինս չափազանց կարևոր համարեց, որ դատական համակարգի այսօրվա վիճակը արձանագրելով լուրջ քննարկում ունենան, և որոշում կայացնեն, թե արդյոք պետք է անցումային արդարադատության մարմիններ ստեղծեն: 

«Դրանք մեզ կարող են անհրաժեշտ լինել, ոչ միայն այն պատճառով որ կոռումպացված դեմքեր շարունակում են տեղը չբերել ժողովրդավարական հեղափոխությանը, այլ այն պատճառով, որ մեր օրենսդրության մեջ կան բազմաթիվ խնդիրներ»,-ասաց նա և օրինակ բերեց, որ բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկի հարազատ եղբոր ընդամենը մեկ հաշվեհամարում հայտնաբերվել է 30 միլիոն դոլար: «Մեկը կար, որ ասում էր՝ չեն հարցնելու այդ տասը տոկոսները, հարցնելու ենք, և մենք էլ պատասխանելու ենք, և դուք էլ լինելու եք պատասխան տվողը չկասկածեք»,-ասաց նա:

20:00

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հիշեցրեց, որ 2017 թվականի աշնանը հայտարարել է, որ շաքարավազի և բանանի մենաշնորհը վերացնելու համար 15-40 րոպե անհրաժեշտ և վարչապետ դառնալուց հետո դա արել է 40 րոպեում: Նա հայտարարեց, որ այսօր չկա բանանի, բենզինի մենաշնորհ, կա միայն իշխանության մենաշնորհ և այդ մենաշնորհի տերը ՀՀ ժողովուրդն է:

«Ես ուզում եմ ասել նաև, թե ինչպես ենք մենք պատրաստվում ճեղքումով զարգացնել ՀՀ տնտեսությունը. մենք դա անելու ենք նույն մոդելով, ինչ մոդելով որ արեցինք թավշյա, ոչ բռնի հեղափոխությունը»,-ասաց նա:

Փաշինյանը հարց բարձրացրեց, թե ինչու երկար տարիներ Հայաստանում հեղափոխությունտեղի չէր ունենում և պարզաբանեց, որ մարդիկ մտածում էին, թե ընդդիմությունը պետք է աներ դա. «Բայց մեր հեղափոխությունը տեղի ունեցավ այն ժամանակ, որ դուք բոլորդ հասկացաք, որ ոչ միայն ընդդիմությունը, այլ ձեզնից յուրաքանչյուրը պետք է անի հեղափոխությունը: Մենք վերացրել ենք ՀՀ-ում տնտեսական մենաշնորհները, և հիմա ձեզնից յուրաքանչյուրն ազատ է աշխատել, ներդրումներ անել, իր մի քառակուսի հայրենիքը ծաղկեցնել և ՀՀ քաղաքական հեղափոխության նման իրականացնել տնտեսական հեղափոխություն»,-ասաց նա:

19:47 

ՀՀ-ում չկա կոալիցիա, խորհրդարանական մեծամասնություն, կա ժողովուրդ: Շարունակեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ապա հայտարարեց, որ Հանրապետության հրապարակը հռչակում են Ժողովրդական իշխանության բարձրագույն մարմին: 



«Սա նշանակում է կառավարությունն, ինչպես ձևավորվել է այս հրապարակում, հաշվետու է այս հրապարակին և ենթարկվում է այս հրապարակին»,-ասաց նա: Նիկոլ Փաշինյանը կարևորեց հանրաքվեի ինստիտուտի ուժեղացումը և նշեց, որ բազմաթիվ որոշումներ պետք է ժողովուրդը կայացնի հանրաքվեով: 

Ըստ նրա`սա պետք է դառնա հեղափոխության երկրորդ ալիքը: «ՀՀ-ն պատմական հեռանկարում կարող է հիշատակվել այնպես, ինչպես հիշատակվում է Հին Հունաստանը, և Երևանը հիշատակվի այնպես, ինչպես Հին Աթենքը, ՀՀ-ն կարող է դառնալ 21-րդ դարի նորագույն ժամանակների Ագորան, որտեղ ստեղծվել է ժամանակակից քաղաքակրթությունը»,-ասաց նա: 

Վարչապետը նկատեց, որ չնայած վերլուծաբանների կանխատեսումներին, ըստ որի` անկում է լինելու հեղափոխությունից հետո, տնտեսական ակտիվության բարձր ցուցանիշներ են գրանցվել: Նա մի քանի թվային ցուցանիշներ հայտնեց, ըստ որի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը 8,9 տոկոս է կազմել, և կան բոլոր հիմքերը պնդելու, որ ՀՀ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշները շարունակելու են աճ ապրել: 

Նա հայտնեց, որ հունիսից մինչև օգոստոսի 14-ը ՀՀ է ժամանել 29 986-ով ավելի շատ մարդ, քան մեկնածները, իսկ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում մեկնածների թիվը եկածներից ավել է շուրջ վեց հազարով, վերջին երեք ամսում ՀՀ է եկել 34 հազարով ավելի օտարերկրացի նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Նա նաև հայտնեց, որ անշարժ գույքի գները շուրջ 20 տոկոսով աճել են: 

«Այս թվերը միասին մի բան են նշանակում, որ ՀՀ-ում հեղափոխության քաղաքական հաղթանակից հետո մենք թեևակոխել ենք տնտեսական հաղթանակների մի ժամանակաշրջան, և ես ուզում եմ հավաստիացնել, որ տնտեսությունում հաջողություններ ենք ունենալու: Մենք ուզում ենք՝ տնտեսական աճի մոդելը փոխվի, որովհետև հասկանում ենք՝ մնալ հին մոդելի մեջ, երբ տնտեսական աճը քաղաքացիներն առանձնապես չեն զգում, մենք հենց դա ենք փոխելու»,-ասաց նա:

19:34

Ուղիղ հարյուր օր առաջ ձեր կամքով և ձեր ընտրությամբ ես ընտրվեցի ՀՀ վարչապետ: Հանրապետության հրապարակում հանրահավաքի ժամանակ իր ելույթը շարունակեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:


«Հարյուր օր առաջ ես եկա և ասացի, որ դուք հաղթեցիք և ձեր հաղթանակն այն չէ, որ ես ՀՀ վարչապետ եմ ընտրվել, այլ այն, որ դուք եք որոշել, թե ով լինի ՀՀ վարչապետ, և սրանից հետո դուք եք որոշելու, թե ով է լինելու ՀՀ վարչապետ: Ձեր հզոր և միասնական կամքը հաղթանակեց»,-ասաց նա:

Վերջինս նկատեց, որ Համաշխարհային պատմության մեջ չի եղել նախադեպ, երբ խորհրդարանական ընտրություններից մեկ տարի առաջ երկրի վարչապետ ընտրվի մեկը, երբ խորհրդարանում ունի մի քանի վստահելի ձայն, և այս ամենը տեղի ունենա առանց մի կրակոց, առանց մի բռնության, առանց մի զոհի:

Նա ասաց, որ հիմա ոմանք այդ գործոնները փնտրում են արևմուտքում, հյուսիսում: «Այս ամբիոնից հիմա ուզում եմ ի լուր աշխարհի ասել, որ բացառիկ և հզոր այն ուժը, որ հնարավոր դարձրեց այդ աննախադեպ իրադարձությունը հայ ժողովուրդն է, ՀՀ հպարտ և արժանապատիվ հայությունը, Սփյուռքի հայությունը:

Մեր ոչ բռնի, թավշյա հեղափոխությունը բացառիկ է ոչ միայն իր ձևով, այլ նաև իր բովանադակությամբ, որովհետև ոմանք գուցե չեն նկատել, որ ՀՀ վարչապետը ոչ թե խորհրդարանական մեծամասնության, խորհրդարանական ուժի, այլ հայ ժողովրդի ուղիղ և անմիջական կամքի ներկայացուցիչն է, և սա է պատճառը, որ մենք տեղի ուենցածը անվանում ենք հեղափոխություն, որովհետև ՀՀ-ում տեղի է ունեցել կառավարման ձևի դե ֆակտո փոփոխություն»,-ասաց նա և նշեց, որ հաստատվել է մի համակարգ, որը պատմագիտության մեջ ընդունված է անվանել ժողովրդավարական կառավարում:

 Ի դեմ իր ելույթը մի պահ ձայնի պատճառով ընդհատելով Նիկոլ Փաշինյանն ասաց. «Ձենս սովորելա վարչապետի փափուկ կյանքին, չի դիմանում»:

19:20

Հանրապետության հրապարակում այս պահին բեմ բարձրացավ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը` իր ընտանիքի հետ միասին, ապա հնչեց ՀՀ հիմնը: ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ողջունեց քաղաքացիներին և կոչ արեց ողջունել ներկայիս կառավարության անդամներին` փոխվարչապետներին, նախարարներին, հարթակում գտնվողներին:



«Այսօր բացառիկ օր է և բացառիկ իրադարձություն, այսպիսի բան ՀՀ կյանքում առաջին անգամ է տեղի ունենում: Այսօր այս հրապարակում են գտնվում ՀՀ հարյուր հազարավոր քաղաքացիներ: Այսօր այս հրապարակում են գտնվում ոստիկանության, ԱԱԾ հարյուրավոր աշխատակիցներ, այստեղ են գտնվում Արցախի հանրապետությունից ժամանած հազարավոր հայրենակիցներ, Ռուսաստանի հայության ներկայացուցիչներ, Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի, Իրանի հայության ներկայացուցիչներ, Սփյուռքի բազմաթիվ համայնքներից, և այսօր սահմանին մեր խաղաղությունը պահպանում և պաշտպանում են ՀՀ զինված ուժերի փառապանծ գեներալներ, սպաներ և զինվորներ, և նրանք հոգով ու մտքով այստեղ են»,-ասաց վարչապետը և թվարկեց, որ բոլոր մարզերից այստեղ են:

«Այսօր հայ ժողովուրդը միասնական է, առավել քան երբևէ և միասնության հաղթանակի օրն է»,-ասաց նա և խնդրեց իջեցնել բոլոր պաստառները, որոնք ուղղված են որևէ մեկին ընդդեմ, քանի որ հանրահավաքը չի կարող լինել ընդդեմ որևէ մեկի:

19:14

Հանրապետության հրապարակում քիչ առաջ մեկնարկեց հանրահավաքը:

18:45

Երթի մասնակիցները` ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ հասան Հանրապետության հրապարակ, որտեղ արդեն հավաքված էին բազմաթիվ քաղաքացիներ, և Նիկոլ Փաշինյանը կամփոփի իր վարչապետության հարյուր օրը: Վարչապետը մուտք գործեց կառավարական մասնաշենք:


17:43

Էրեբունի-Արցախի պողոտաների խաչմերուկում արդեն գտնվում է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, որտեղից մեկնարկում է նախատեսված երթը:

Վարչապետը հեղափոխության սիմվոլ հանդիսացող «դուխով» գլխարկով է, ազատ հագուստով և ողջունում է ՀՀ հպարտ, ազատ քաղաքացիներին:



«Էս ժամին ի՞նչ եք անում տանը, հանրահավաքի չե՞ք»,- կատակեց նա:

Նրանք վանկարկում են՝ ազատ, անկախ Հայաստան, մենք ենք տերը մեր երկրի: Հիշեցնենք, որ քայլերթը կավարտվի Հանրապետության հրապարակում` հանրահավաքին:  

Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել էր, որ երթի մեկնարկը այն տեղում է, որտեղ 2018-ի ապրիլի 21-ին «առևանգեցին» իրեն Ազգային անվտանգության ծառայության և ոստիկանության աշխատակիցները: