Դատախազությունը պատշաճ հսկողություն չի իրականացրել. ՄԻՊԳ–ի գնահատականը

15:32 • 30.03.12
Իրադարձային

Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակն անդրադարձել է ՀՀ գլխավոր դատախազության գործունեության ոլորտում 2011թ. տեղի ուենցած զարգացումներին, որը ներկայացնում ենք ստորև։

Չնայած դատախազական հսկողության արդյունքում հայտնաբերվել և համապատասխան ընթացք են ստացել հետաքննության և նախաքննության մարմինների կողմից թույլ տրված բազմաթիվ իրավախախտումներ, այդ թվում` հանցագործությունների մասին հաղորդումների ընդունման, գրանցման, հաշվառման և ընթացք տալու գործընթացի հետ կապված, այնուամենայնիվ, Պաշտպանին ուղղված բողոքները վկայում են, որ եղել են դեպքեր, երբ նախապատրաստված նյութերով անձանց տրված բացատրություններում եղել են էական հակասություններ, իսկ հետաքննության կամ նախաքննության մարմինների կողմից կայացվել են «նյութերով քրեական գործի հարուցումը մերժելու մասին» որոշումներ:

Քաղաքացիների իրավունքների և շահերի նման խախտումները հետաքննության կամ նախաքննության մարմինների կողմից հիմնականում հնարավոր է դարձել Դատախազության կողմից հետաքննության և նախաքննության նկատմամբ պատշաճ հսկողություն չիրականացնելու հետևանքով, երբ վիճելի կամ ոչ իրավաչափ որոշումները չեն վերացվել:

Դարձյալ հետաքննության և նախաքննության նկատմամբ պատշաճ հսկողություն չիրականացնելու հետևանքով բազմաթիվ են դեպքերը, երբ հետաքննության կամ նախաքննության մարմինները խախտել են հանցագործությունների մասին հաղորդումների քննարկման համար ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 180-րդ հոդվածով սահմանված 10-օրյա ժամկետները: Խնդիրն, իրականում, ոչ իրատեսական օրենսդրական կարգավորման հետևանք է, ինչը հաստատվել է նաև Պաշտպանին ուղղված դատախազության պատասխանում, որտեղ նշվել է, որ օրենքով սահմանված 10-օրյա ժամկետը հաճախ չի բավարարում քրեական գործի հարուցման հիմնավորվածությունը պարզելու համար։

Շատ դեպքերում Դատախազության ոչ բավարար հսկողության արդյունքում ՀՀ ոստիկանության ձեր¬բա¬կալ¬ված¬ների պահման վայրերում (այսուհետ՝ ՁՊՎ) գտնվող կալանավորված անձանց նկատմամբ չեն պահպանվել քրեական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված ժամկետները:

Չնայած դատախազությունում դիմում-բողոքների քննարկման կարգը կարգավորված է ՀՀ գլխավոր դատախազի 20.06.2008թ. «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության կանոնակարգը հաստատելու մասին» թիվ 59 հրամանով, և այդ հրամանի 224-րդ կետի համաձայն արգելվում է քննարկման համար դիմումն ուղարկել այն պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնին կամ պաշտոնատար անձին, ում որոշումը կամ գործողությունը (անգործությունը) բողոքարկվում է, այնուամենայնիվ, առանձին դեպքերում, քաղաքացիները դժգոհելով քննիչի գործողություններից, ղեկավարվելով ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 290-րդ հոդվածով` այդ մասին դիմել են վերադաս դատախազին, իսկ վերջինս էլ դիմումի հետագա ընթացքը լուծելու համար այն մակագրել է այն քննիչին, որի գործողությունները վիճարկվել են: Նման գործողությունների արդյունքում խախտվել է անձանց բողոքարկման, այսինքն՝ արդյունավետ իրավական պաշտպանության իրավունքը:

Թեև ՀՀ դատախազության համակարգում խիստ կանոնակարգված է ՁՊՎ-ներում և ՔԿՀ-ներում բռնությունների և խոշտանգումների հնարավոր դրսևորումներին օրենսդրությամբ սահմանված կարգով արձագանքելու գործընթացը, այնուամենայնիվ, քաղաքացիների պնդմամբ, ոչ բոլոր դեպքերում է Դատախազությունը տեղեկացվել կամ արդյունավետ միջամտել:

Օրենսդիրը և դատարանը բավարար չափով չեն ապահովել սահմանված դատաքննության փուլում կողմերի հավասարությունը՝ մրցակցության սկզբունքը: Իրավապաշտպան կազմակերպությունների կողմից կատարված մոնիտորգի արդյունքները վկայում են, որ դատախազը դատաքննության փուլում իր գործունեությունն իրականացնելիս մյուս կողմի նկատմամբ ունի առավելություններ, որը հանգեցնում է դատավարության մասնակիցների անհավասարությանը: Նման դրսևորումների արդյունքում խախտվում է արդար դատաքննության իրավունքը:

Մտահոգիչ է այն, որ Դատախազությունն ընդհանուր առմամբ խափանման միջոց ընտրելու հարցը լուծելիս նախապատվությունը տալիս է կալանքի միջնորդություն դատարան ներկայացնելուն, մինչդեռ կալանքը պետք է դիտվի որպես բացառիկ խափանման միջոց և կիրառվի այն դեպքում, երբ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված մյուս խափանման միջոցներով հնարավոր չէ երաշխավորել մեղադրյալի պատշաճ վարքագիծը քրեական վարույթի ընթացքում: Գործնականում գրեթե չեն կիրառվել «անձնական երաշխավորություն» և «կազմակերպության երաշխավորություն» խափանման միջոցների տեսակները: Միևնույն ժամանակ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված չեն կալանքի հետ չկապված առավել արդյունավետ այլընտրանքային խափանման միջոցներ:

ՀՀ դատախազությունն իր լիազորությունների սահմաններում հսկողություն է իրականացնում նաև ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 190 հոդվածի («Քննչական ենթակայությունը») կիրառման մասով: Հսկող դատախազը պետք է միջոցներ ձեռնարկի գործերի քննչական ենթա¬կա¬յու¬թյան խախտման դեպքերը բացառելու ուղղությամբ` փոխանցելով այդ գործերը համապատասխան նախաքննության մարմիններ ըստ ենթակայության քննելու համար:

Դատա¬խա¬զության այս գործառույթի վերաբերյալ իրենց բացասական կարծիքներն են հայտնել միջազգային և տեղական մի շարք իրավապաշտպաններ ու փորձագետներ, որոնց կարծիքով պետք է նվազագույնին հասցնել սուբյեկտիվ մոտեցումները, և հստակ սահմանել այն մոտեցումներն ու չափորոշիչները, որոնք պետք է կիրառվեն քրեական գործերի քննչական ենթակայության հարցը որոշելիս:

Չնայած ձեռ¬նարկ¬ված որոշակի դրական բարեփոխումներին և աշխատանքների առավել արդյունավետ ու թափանցիկ իրականացմանը, այնուամենայնիվ, ընթացիկ տարում եղել են բողոքներ նաև ՀՀ զինվորական դատախազությունից: Մասնավորապես` ՀՀ զինված ուժերում ծառայության ընթացքում զոհված կամ սպանված զինծառայողների ծնողների և բարեկամների դժգոհությունները վերաբերել են ՀՀ զինվորական դատախազության ոչ պատշաճ հսկողության արդյունքում նախաքննությունն իրականացնող մարմնի ոչ բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ նախաքննությանը: Նման բողոքները հիմնականում վերաբերել են մինչև 2011 թվականը կատարված հանցագործություններին:

«ՀՀ հակակոռուպցիոն ռազմավարության իրականացման 2009-2012թթ. միջոցառումների ծրագիրը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 08.10.2009թ. թիվ 1272-Ն որոշմամբ սահմանված հակակոռուպցիոն ռազմավարության ծրագրի շրջանակներում ՀՀ գլխավոր դատախազությունը կոռուպցիայի կանխարգելման ոլորտում իրականացրել է մի շարք միջոցառումներ՝ կապված օրենսդրական և իրավակիրառ պրակտիկայի բացերի վերացման և այլ խնդիրների հետ: Այդուհանդերձ, կոռուպցիոն երևույթների նվազեցմանը նպաստող հիմնական պայմանը սոցիալական խնդիրն է, որի համատեքստում անհրաժեշտ է վերանայել դատախազների աշխատավարձին վերաբերող օրենսդրական կարգավորումները՝ դրանք հնարավորինս բարձրացնելով և անկախացնելով գործադիր մարմնի հայեցողությունից:

ՀՀ դատախազությունն առավելագույնս ապահովել է իր գործունեության թափանցիկությունն ու հրապարակայնությունը, որի վկայությունն է դատախազության ամենօրյա գործունեության ներկայացումը համացանցային կայքէջում: 2011թ. հունվարին «Խոսքի ազատության կոմիտե» հասարակական կազմակերպության հրապարակած դիտարկման արդյունքներով դատախազության համացանցային էջը համարվել է տեղեկատվության մատչելիության առումով ամենաթափանցիկը: Բացի այդ, ՀՀ գլխավոր դատախազությունն «Ինֆորմացիայի ազատության կենտրոն» ՀԿ-ի կողմից արժանացել է շնորհակալագրի՝ Հայաստանում տեղեկության ազատությանը և հրապարակայնությանը նպաստելու համար:

Արձանագրված դրական զարգացումները, թերություններն ու խնդիրները ներկայացված են ոչ սպառիչ։

Տարեկան զեկույցի սույն բաժինն (5) ամբողջությամբ կարող եք կարդալ հասցեով։


Տարեկան զեկույցը կազմվել է ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանին հասցեագրված բողոքների, օրենսդրության վերլուծության, մամուլի արժանահավատ և չհերքված հրապարակումների, միջազգային և տեղական կազմակերպությունների զեկույցների, ինչպես նաև ոլորտի մասնագետների ու իրավապաշտպանների հետ հարցազրույցների արդյունքում ստացված տեղեկությունների հիման վրա:

Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

20:33 • 19.11.24

Վաղ թե ուշ Փաշինյանը կարմիր աստղով «պիլոտկա է» հագնելու, մոտ է այդ ժամանակը․ Հայկ Մամիջանյան

18:50 • 19.11.24

ԱրարատԲանկը` «Իմ անտառ Հայաստան»-ի կողքին․ Ազնավուրի անվան անտառ է հիմնվելու (տեսանյութ)

15:03 • 19.11.24

Սուբսիդիայի տոկոսը պահպանելով հնարավորինս նվազ՝ կավելացնենք քաղաքապետարանի եկամուտները. Ավինյան

14:07 • 19.11.24

«Ո՛չ 300 դրամներին»․ «Մայր Հայաստանը» Երևանի ավագանու նիստի ժամանակ ակցիա իրականացրեց

12:49 • 19.11.24

Մինչև 7 տարեկան երեխաները տրանսպորտով կերթևեկեն անվճար, թոշակառուները՝ 30% զեղչով. փոխքաղաքապետ

15:40 • 18.11.24

«Նոմա» ռեստորանը ներկայանում է նորովի. այն կընդունի իր հյուրերին նաև ձմռան ամիսներին

12:44 • 18.11.24

Այն, որ պաշտոնանկությունների մասին դուք գիշերն եք իմացել ու գրել, դա չի նշանակում, որ այդ գործընթացները տեղի են ունեցել գիշերը. Վահագն Ալեքսանյան

12:27 • 18.11.24

Հովիկ Աղազարյանի մասով կա հարուցված կարգապահական վարույթ, որը կունենա հետևանք. Վահագն Ալեքսանյան

12:18 • 18.11.24

Սափրվելը հետևանքներ էր ունենալու. մի՛ ափսոսացեք, շատ բան չենք կորցրել. Աղվան Վարդանյանը՝ պաշտոնանկությունների մասին

12:05 • 18.11.24

Այդ պաշտոնանկությունները դիտարկում եմ նախընտրական տրամադրությունների ներքո. Տիգրան Աբրահամյան

11:55 • 18.11.24

Օպերայի տարածքի շինությունները քանդելու ենք ու ստանանք կանաչ տարածք՝ մարդկանց օգտագործման համար. քաղաքապետ

11:54 • 18.11.24

Մենք մեր պահանջներում ավելի խիստ ենք լինելու, չենք հանդուրժելու անորակ սննդի մատակարարում մեր մանկապարտեզներ. Ավինյան

17:39 • 15.11.24

Վերելակը կանչեք՝ չի գա, գալիս մեծ-մեծ խոսում եք. Կոնջորյանը՝ ընդդիմությանը

16:18 • 15.11.24

Մե՞նք ենք «Հոկտեմբերի 27»-ի շահառուն, թե Անդրանիկ Քոչարյանը, որ այդ խառը վիճակում պաշտոնյաների ցանկ էր ներկայացնում, մեկն էլ ինքն էր. Քրիստինե Վարդանյան

13:21 • 15.11.24

Սասուն Միքայելյանի որդին այնքան լավ քաղաքապետ է, որ ասում են՝ «Սևակը Հրազդանի հետ է ամուսնացել»․ Անդրանիկ Քոչարյան

12:46 • 15.11.24

Կիրանցում անասունը սահմանն անցնու՞մ է. Փաշինյանը՝ Տավուշի մարզպետին

12:16 • 15.11.24

Ո՞վ է ում ձեռք առնում, ուզում եմ հասկանամ, ես «քյասիբի ռադիո» չեմ․ Փաշինյանն՝ իրավապահներին

12:05 • 15.11.24

Ոստիկանության զորքերը կենտրոնացված են Երևանում, այնպես կանենք, որ մարզերում էլ խնդիր չլինի. Փաշինյան

11:04 • 15.11.24

Դուք ոչ միայն Փաշինյանի, այլ Զավենիչի երկրպագուն եք. Խամոյանը՝ ՀԾԿՀ նախագահի թեկնածուին

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

14:11 • 13.11.24

Մենք առաջարկում ենք, որ էլի վարկ վերցնենք նոր սարքավորումների, արտադրանքի գեներացման համար, հետո շնորհակալություն եք հայտնելու. Խաչատուր Սուքիասյան

12:21 • 13.11.24

«ՀՀ ԶՈՒ-երն այսօր Հնդկաստանի համար դարձել են գովազդային վահանակ». «Պարոն Մանուկյանը քաղաքական լավ ելույթ ունեցավ, մի՛ խանգարեք». քննարկում ԱԺ-ում

10:44 • 13.11.24

Չե՞ք կարծում, որ բերետավորների հոգեկան առողջությունը ստուգելու կարիք կա․ Խաչատրյանը՝ Քոչարյանին

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց